თანამედროვე კულტურა და კომუნიკაცია

კომუნიკაცია კულტურის ნაწილია, ეჭვს არ იწვევს, თუკი კულტურას განვსაზღვრავთ ფართოდ და არა მხოლოდ როგორც ,,მაღალინტელექტუალურ მოღვაწეობასა და ინტერესებს’’. ფართო გაგებით კულტურა აღნიშნავს ყველაფერს, რაც საზოგადოებაში არსებობს წეს-ჩვეულებებსა და პრაქტიკას, რომელიც გადაიცემა თაობიდან თაობაში. კულტურის ელემენტია ქცევის სტანდარტები, კანონებიც კი და ეტიკეტის ნორმები, რომელთა ცოდნასა და გამოყენებას უდიდესი ადგილი აქვს დამკვიდრებული კომუნიკაციურ პროცესებში.
რა არის კომუნიკაცია? __ ტერმინი კომუნიკაცია ლათინური სიტყვაა და ნიშნავს კავშირს, ურთიერთობას, დიალოგს, თავის მხრივ კი დიალოგიც ბერძნული სიტყვაა და მხარეებს შორის საუბარს ნიშნავს, თუმცა შინაარსობრივად ამ ცნებებს შორის არის გარკვეული სხავობა, მაგრამ ჩვენს შემთხვევაში ამას პრინციპული მნიშვნელობა არა აქვს, ამიტომ მათ ერთნაირი მნიშვნელობით ვიყენებთ. ამასთანვე თუ ამ ცნებებს ავიღებთ ფართო მნიშვნელობით, მაშინ შეიძლება ვიმსჯელოთ კომუნიკაცია-დიალოგის არსებობის შესახებს სამყაროს გლობალური მაშტაბით. მოცემულ შემთხვევაში ასეთი კომუნიკაცია-დიალოგი არაა მხედველობაში, არამედ მისი კულტურული ფორმა, ანუ ისეთი, როცა კომუნიკაცია-დიალოგის ერთი მხარე აუცილებლად ადამიანია, როგორც რელური არსება. ე.ი ლაპარაკია ამ შემთხვევაში ადამიანსა და გარემოს (პიროვნებები, სხვადასხვა სოც. ჯგუფები, სხვადასხვა სამსახურები, ორგანიზაცია-დაწესებულებები და სხვა.) შორის კომუნიკაცია-დიალოგზე. ეს კი გახლავთ საკითხის გადატანა ცხოვრების, როგორც სიცოცხლის კულტურული ფორმის სიბრტყეზე. – ესაა აზრების, ღირებულებების, პოზიციების თავისებური ,,ასიმილაცია–დისიმილაციის’’ პროცესი.
კომუნიკაციურობა ადამიანის არსებითი მხარეა. ადამიანი არის ის რასაც ის წარმოადგენს კომუნიკაცია-დიალოგის პროცესში. ე.ი ადამიანს წარმოაჩენს საქმე. მისი საქმიანობის ყველაზე ზოგადი ფორმა კი არის კომუნიკაცია-დიალოგი. სწორედ რომ კომუნიკაცია-დიალოგის პროცესში ანუ როგორც საქმეში ყალიბდება ადამიანი. კომუნიკაციისათვის უმთავრესი და უპირველესი ადამიანური ფაქტორია, რომელიც დამოკიდებულია ეთიკური ურთიერთობების სიმტკიცესა და ურთიერთობათა სიმრავლეზე, კომუნიკაციური პროცესების მართვის ხერხებსა და მეთოდებზე, ინფორმაციის მიღებასა და გადაცემაზე საკომუნიკაციო არხების შეთავსებასა და წყაროთა წარმოებაზე. (წყარო – ტელევიზია, გაზეთი, ჟურნალი რადიო, პრესკონფერენცია, ბრიფინგი, ფოსტა, ინტერნეტი და სხვა.)
კომუნიკაცია ეს არის ორმხრივი ურთიერთობისას სიგნალების გადაცემისა და მიღების პროცესი, რომლის დროსაც პროფესიონალი კომუნიკატორები (კომუნიკაციაში მონაწილე მთავარი მხარეები) იყენებენ ტექნოლოგიურ საშუალებებს რათა გადასცენ შეტყობინება და მოახდინონ კონკრეტულ ინდივიდზე თუ აუდიტირიაზე კომუნიკაციური ზემოქმედება და მაქსიმალურად შესძლონ მიიღონ შესაბამისი რეაქცია უკუკავშირის საშუალებით.
კომუნიკაციურ პროცესებში უმთავრესი ადგილი ინფორმაციას უკავია, რომლის საშუალებითაც იმართება კომუნიკაციური პროცესი. ინფორმაციასა და კომუნიკაციას ხშირ შემთხვევაში ურევენ ერთმანეთში, არადა ინფორმაციას, როგორც უკვე ავღნიშნეთ, თვითონ შეიცავს კომუნიკაცია სხვა წყაროებთან ერთად; ე.ი კომუნიკაცია შეიცავს:
 ინფორმაციის წყაროს;
 შეტყობინებას;
 გადაცემას;
 შეტყობინების სიგნალად გარდაქმნას;
 ურთიერთობას, რომლის დროსაც სიგნალი გადაეცემა გადამცემისაგან მიმღებს ანუ ადრესატს;
 მიმღები ანუ ადრესატი.


ინფორმაციის პროცესი კი თავის მხრივ შეიცავს შემდეგ 4 სტადიას:
• კომუნიკაციისადმი ყურადღების მიქცევა;
• შეტყობინების მიღება;
• ინფორმაციის შენარჩუნება;
• ინფორმაციის შესწავლა-გამოყენება.

კომუნიკაციური პროცესების მართვის სისტემაში შედის ასევე სხვა მრავალი სტადია; ესენია:
• კოდირების სტადია,
• დეკოდირება,
• კოდის მოხსნის სტადია და სხვა, რომელთაც შემდგომ განვიხილავთ დაწვრილებით.

თანამედროვე და ცივილიზებულ სახელმწიფოთა დონეზე უდიდესი ადგილი უკავია სახელისუფლებო კომუნიკაციის, მარკეტინგული კომუნიკაციის და სხვა კომუნიკაციური პროცესების წარმართვას, სადაც უდიდესი ყურადღება ეთმობა მასობრივ საინფორმაციო საშუალებებთან ურთიერთობას, კონკრეტულად კი მასმედიასთან ურთიერთობის ხერხებს, სარეკლამო და წინასაარჩევნო კამპანიებს, საზოგადოებრივი ურთიერთობების ხელოვნებას, ინტერვიუებსა და პრესკონფერენცია-ბრიფინგებს, მათ მომზადებასა და განხორციელების საშუალებებს.
ყველა სახელისუფლო ორგანოებში, ასევე ბიზნესისა და კერძო სექტორების დაწესებულებებში არსებობენ შესაბამისი ორგანოები: საინფორმაციო სამსახურები, პრეს-სამსახურები, საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურები და კონკრეტული პროფესიონალურ დონეზე მომზადებული სპეციალისტები `პიერმენები~, `Pღ –მუშაკები~, რომლებიც წარმატებით ახორციელებენ ყველა ზემოთ აღნიშნულ საქმიანობებს.

კომუნიკაციის არსი

კომუნიკაცია პროცესია, ვინაიდან ის გრძელდება და ვითარდება. კომუიკაციის პროცესი მოიცავს ბევრ კომპონენტს. ეს კომპონენტები ურთიერთდაკავშირებულია ერთმანეთთან და იწვევს სპეციფიკურ შედეგებს. ის დამოკიდებულია იმაზე თუ რა ინფორმაციის, იდეებისა და შეხედულებების ურთიერთგაცვლა ხდება, რამდენად ხდება და რომელი ინსტრუმენტები გამოიყენება ამისათვის, ყოველივე ეს კი წარმოადგენს ცვლადს ამ პროცესში, ანუ უნდა აღინიშნოს რომ იგი არ არის ცალსახა ანუ მუდმივი.
კომუნიკიაცია სასიცოცხლოდ აუცილებელია ნებისმიერი სისტემისათვის. იგი თანამედროვე ორგანიზაციული სისტემის სწორი ფუნქციონირების ერთ-ერთი უმთავრესი პირობაა. Kკომუნიკაციათა ნაკადი განსაზღვრავს სოციალური განვითრების მიმართულებასა და დინამიკას. ასე რომ კომუნიკაციის სტრუქტურის, შინაარსისა და ნაკადის თვალსაზრისით შეიძლება გავაანალიზოთ ყველა სოციალური პროცესი.
ადამიანთა შორის კომუნიკაციის გარეშე თავად საზოგადოების არსებობაა შეუძლებელი, ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ კომუნიკაციურ პროცესთა ანალიზი საზოგადოებრივი ცხოვრების შესწავლის ერთ-ერთი წესი და საშუალებაა. Fფართო გაგებით კი კომუნიკაცია საზოგადოებრივი ცხოვრების ყოვლისმომცველი ასპექტია. ვიწრო გაგებით კომუნიკაცია აზრის გადაცემაა სიმბოლოების დახმარებით. Mმისი მეშვეობით ინდივიდი ან ჯგუფი აცნობებს მეორე ინდივიდს ან ჯგუფს თავის დამოკიდებულებას კონკრეტულ საკითხზე.
კომუნიკაცია მრავალი გზითა და საშუალებით ხორციელდება, მაგრამ ყველაზე ზოგად ფორმას საზოგადოებაში კომუნიკაციური პროცესების წარმართვისათვის ზეპირი ან წერითი მეტყველება ანუ ენობრივი კომუნიკაცია წარმოადგენს.
კომუნიკაცია ის პროცესია, რომელსაც მრავალი სამართავი მეთოდი გააჩნია, რომელთა დახმარებითა და გამოყენებით ერთ ინტელექტს შეუძლია მეორეზე გავლენის მოხდენა
კომუნიკაციის როლსა და დანიშნულებას, მის არსს მაშინ გავიგებთ უკეთ თუ გაავაანალიზებთ იმ მეთოდებსა და საშუალებებს, რომელთა მეშვეობითაც მოძრაობს ინფორმაცია კომუნიკაციურ პროცესში ჩამბულ მხარეებს შორის.

ამერიკელი სპეციალისტები გამოყოფენ კომუნიკაციის 3 წესს:

1. კომუნიკაცია მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა გზით.
2. კომუნიკაცია ორგანიზაციათა მეშვეობით.
3. კომუნიკაცია არაფორმალური კონტაქტების დახმარებით.

• პირველ შემთხვევში - საუბარია მასობრივი ინფორმაციის ბეჭდვით ან ელექტრონულ საშუალებებზე, რომლებიც დიდ ზემოქმედებას ახდენენ საზოგადოებრივ ცნობიერებაზე. ახდენენ რა სიგნალების მეშვეობით ინფორმაციისა და ცოდნის მიწოდებას საზოგადოებისათვის მრავალი სფეროს შესახებ და უკუკავშირის საშუალებით ღებულობენ უკანვე საზოგადოებაში არსებულ აზრებსა და ინტერესებს.
• მეორე შემთხვევაში - ესაა ორგანიზაცია-დაწესებულებების და სხვადასხვა სამსახურებრივი სისტემების მიერ საჭირო დროს გარეთ გამოტანილი ან გარეთ აღებული და შიგნით განხილული ინფორმაციები. რომლთაც სამსახურებრივი საჭიროების შემთხვევაში სწავლობენ, თავიანთი საქმიანობის სასურველი შედეგების უზრუნველყოფისათვის.
(ანხორციელებენ კონფერენციების, ბრიფინგების, პრეზენტაციების, ინტერვიუების, გამოსვლების და სხვა კომუნიკაციური პროცესების საშუალებით).
• მესამე შემთხვევში – კომუნიკაცია გვევლინება არაფორმალური კონტაქტების ფორმით. ესაა კომუნიკაცია, რომელიც მიმდინარეობს უშუალო, პიროვნული ,,პირის-პირ” კავშირებისა და ურთიერთობების გზით. როგორც სპეციალისტები და აღნიშნული დარგის მკვლევარები ამტკიცებენ მას დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა პრიმიტიულ და ტრადიციულ საზოგადოებაში, იგი დღესაც ინარჩუნებს თავის მნიშვნელობას არა მხოლოდ ჩამორჩენილი ქვეყნების საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, არამედ ცივილიზებულ, განვითარებულ ქვეყნებშიც. ამ შემთხვევეაში კომუნიკაციური ზემოქმედება ვრცელდება გარკვეული პირების შუამავლობის გზით, რომლებიც ამ პროცესში ინიციატორებისა და გადამცემების როლს თამაშობენ.

კომუნიკაციას არ ექნება მოსალოდნელი ეფექტი, თუ მისი შინაარსი არ იქნება აუდიტორიის ფსიქოლოგიური მოთხოვნილებების შესაბამისი. მხოლოდ მაშინ როდესაც კომუნიკატორი ანუ კომუნიკაციური პროცესების მმართველი ითვალისწინებს ფსიქოლოგიურ და სოციალურ ასპექტებს, მასობრივი კომუნიკაციის შედეგების წინასწარმეტყველება და გაანგარიშება დიდი სიზუსტითაა შესაძლებელი და შესაბამისად ეფექტიც გაცილებით მაღალია.
ამრიგად კომუნიკაციური არსის ცოდნა და გაანალიზება საშუალებას იძლევა კომუნიკაციურ პროცესებში გათვიცნობიერებაზე, მისი მიზნებისა და საშუალება-მეთოდების ათვისებასა და მის პრაქტიკულ გამოყენება-განხორციელებაზე, რაც თავის მხრივ უზრუნველყოფს კომუნიკაციურ პროცესთა სწორად და ეფექტურად წარმართვას.

კომუნიკაციის პროცესები და მისი ელემენტები

ამერიკელი მეცნიერების კლოდ შენონისა და უორენ ვეიკერის მიერ წარმოდგენილია სქემა, რომელშიც აზრობრივადაა განხილული კომუნიკაციური პროცესები და მისი ელემენტები.

წყარო----- კოდირება -------- შეტყობინება -------- დეკოდირება ------- მიმღები

უ კ უ კ ა ვ შ ი რ ი

წყარო _ ეს პირია ან ორგანიზაცია, ინფორმაციის გამავრცელებელი, კომპანიის ან ქვეყნის პრეზიდენტი, ნებისმიერი თანამდებობის პირი, პრეს-მდივანი, საინფორმაციო სააგენტო და სხვა. წყაროს მიზანია მიმღებამდე (მიზნობრივ აუდიტორიამდე) გადასცეს იდეა. ის დარწმუნებული უნდა იყოს, რომ მისი ინფორმაცია აღქმული და გაგებული იქნება. ის შესაბამისად მუშაობას ხმის ტონალობის დაყენებაზე, ჟესტებზე, აკეთებს მახვილებს მნიშვნელოვან ადგილებზე, აწესრიგებს მოძრაობისა და მანერების სტილს და სხვა. ყოველივე ამის მიუხედავად შესძლებს ის საზოგადოებაზე, აუდიტორიაზე კომუნიკაციური ეფექტის მოხდენას? – დაუჯერებს მას აუდიტორია? – ყოველივე ეს დამოკიდებულია ბევრ ფაკტორზე, რომლებსაც წყაროს მახასიათებლები ჰქვია: მისი სტატუსი, ნდობა, კვალიფიკაცია, ასე რომ, ინფორმაციის სტატუსი მისი ფასეულობით განისაზღვრება. შეტყობინება ,,წონიანი” უნდა იყოს, რომ აუდიტორიის ნდობა დაიმსახუროს - ,,დიდი წონა აქვთ ადამიანებს და არა სიტყვებს’’.
K კოდირება – იმისათვის, რომ იდეა მივიდეს მიზნობრივ აუდიტორიამდე, საზოგადოებამდე, საჭიროა მისი კოდირება. კოდი – ეს სიმბოლოა ან ნიშანი, მიმღებისათვის შექმნილი. კოდებად შეიძლება ჩაითვალოს ზეპირი ან წერილობითი სიტყვები, ვიზუალური ნიმუშები და სხვა.
შეტყობინება – რომლის დროსაც კოდირებული იდეა წყარომ უნდა გადასცეს მიმღებს ანუ ადრესატს. ვინაიდან კომუნიკაცია მიზანმიმართული მოქმედებაა, მნიშვნელოვანია იმის ცოდნა, თუ რას წარმოადგენს შეტყობინება.
არსებობს შეტყობინების 3 სახე:
• შეტყობინების შინაარსი – რომელიც შეიცავს აზრებს, არგუმენტებს, ფაქტებს. (მაგალითად: პოლიტიკურ მოღვაწეს შეუძლია მიმართოს სპეციალისტს (სპიჩრაიტერი), რომელიც წერს გამოსასვლელ სიტყვას, ეს პიროვნება ამ წერილობით ინფორმაციაში გამოხატავს იმას, რისი თქმაც პოლიტიკოს სურს და მას გადაიყვანს აუდიტორისაათვის გასაგებ ენაზე.)
• შეტყობინების გადაცემის საშუალება ,,არხი” – ინტერნეტი, ტელევიზია, რადიო, ჟურნალი, გაზეთი, პირადი შეხვედრა, კონფერენცია, პრეს-რელიზი და სხვა.
• პიროვნება – რომელიც აკეთებს შეტყობინებას, შეიძლება იყოს გაზეთის რედაქტორი, რომელიც პრეს-რელიზისათვის აიღებს იმ მასალას, რომელიც გაზეთისათვის ყველაზე მნიშვნელოვანია.
დეკოდირებული შეტყობინება - არის მისი თარგმანი მიმღების ენაზე.
კოდირებით დაკავებულნი არიან ისინი, ვინც ამზადებენ შეტყობინებას გასაგზავნად, ხოლო დეკოდირებით კი ისინი, ვინც აანალიზებენ შეტყობინებას და აკეთებენ დასკვნებს.
მიმღები – პიროვნებაა ან ჯგუფი პიროვნებისა, ვინც იღებს შეტყობინებას ანუ ის, ვიზეც ინფორმაციაა გადის.
უკუკავშირი – აფასებს შეტყობინების შედეგიანობას. საშუალებას აძლევს გადამცემს შეაფასოს განხორციელებული კომუნიკაციური პროცესი.
არის ვერბალური ანუ სამეტყველო კომუნიკაცია, რაც ნიშნავს ლაპარაკის და წერის უნარს: 1. ილაპარაკე ის, რაც საჭიროა; 2. ისე, როგორც საჭიროა; 3. იქ, სადაც საჭიროა; 4. მაშინ, როცა საჭიროა; 5. მასთან, ვისთანაც საჭიროა.
სამეტყველო კომუნიკაციები არის ორგვარი: ზეპირი და წერითი ტექსტები `თვალისათვის~ და `ყურისათვის~, რომლებიც იწერება სხვადასხვა სტილით, რაც განპირობებულია ვიზუალური და აუდიო აღქმის თავისებურებით.
საჯარო გამოსვლა ანუ როგორც ზეპირი, სამეტყველო კომუნიკაციის ერთ-ერთი სახე, კომუნიკაციური პროცესის დროს დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს აუდიტორიის შემადგენლობას, სოციალურ სტატუსს, ასაკს, სქესს და ეთნიკურ შემადგენლობას. საჯარო გამოსვლისას გამოცდილი ორატორი წინასწარ ამზადებს გამოსვლის კონსპექტს, თეზისებს.
კომუნიკაციიისათვის დამახასიათებელია ისეთი თანმყოლი პროცესი, როგორიცაა სემანტიკური შეფერხებები _ რაც ნიშნავს გაუგებარ სიტყვებს ტექსტში. (მაგალითად, `ამპერი~ და `ვატი~ ელექტროობის უცოდინარისათვის). ან კიდევ ჟარგონის ან სპეციალური ტერმინოლოგიის ხმარება, რომელიც მომხმარებლისათვის გაუგებარია.
კომუნიკაციისათვის დამახასიათებელია ასევე ფსიქოლოგიური შეფერხებები _ რომლებიც წარმოადგენენ შინაგან ფაქტორებს ადამიანისას და იწვევენ გაუგებრობას. ადამიანები ცდილობენ თავი მოარიდონ ისეთ ინფორმაციას, რომელიც მათთვის შეურაცხმყოფელია., რასაც ისინი ახერხებენ კიდევ სელექციური უპირატესობით, სელექციური აღქმითა და სელექციური შენახვით.
• სელექციური უპირატესობა – გულისხმობს იმას, როდესაც პიროვნება, წასაკითხად, მოსასმენად ან საყურებლად ირჩევს იმ არხებსა თუ გაზეთებს, რომელიც უფრო ამტკიცებს მის შეხედულებებს და არანაირად არ ეწინააღმდეგება მათ.
• სელექციური აღქმა _ შეესაბამება იმ ფსიქოლოგიურ დაკვირვებას, როდესაც ადამიანები ცდილობენ დაინახონ, მოისმინონ და დაიჯერონ ის, რაც სურთ, რომ დაიჯერონ, მოისმინონ და დაინახონ.
• სელექციური შენახვა _ წარმოადგენს ფსიქოლოგიური დაცულობის შემდეგ სახეს და ნიშნავს იმას, რომ ადამიანები იმახსოვრებენ იმ ფაქტებსა და ცნობებს, რაც მათ აზრებს ემთხვევა.
ამრიგად, უფრო სრულად კომუნიკაცია შეიძლება განისაზღვროს, როგორც პროცესი, რომელიც მოიცავს თავის თავში სიმბოლოების შერჩევას, დახასიათებას და გაზიარებას ისეთნაირად, რომ დაეხმაროს მიმღებს შექმნას თავის წარმოდგენაში ისეთი მნიშვნელობა აზრისა, რომელიც მსგავსია კომუნიკატორის აზრის. აქედან გამომდინარე მასობრივი კომუნიკაცია და მისი ხელოვნება მოიცავს პროფესიულ კომუნიკატორის მიერ შეტყობინების შერჩვეას, ფორმირებას, გაზიარებასა და გადაცემას, რაც კომუნიკაციური პროცესების მთავარი ელემენტებია.

კომუნიკაცია და საზოგადოება
კომუნიკაცია და მისი ზეგავლენა საზოგადოიებაზე.

კომუნიკაციური პროცესების მართვა ყოველთვის ხორციელდება საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფების მიმართ, რომელთანაც კომუნიკატორებს უშუალოდ აქვთ კონკრეტული, შესაბამისი სიტუაციებიდან გამომდინარე ურთიერთობათა პროცესი, რომელსაც შესაბამისი მომზადება და პროფესიონალიზმი ესაჭიროება. კომუნიკაცია ნებისმიერ შემთხვევაში მოქმედებს სოციალურ გარემოზე . აღნიშნულ პროცესთა შემთხვევაში სასურველი შედეგის მისაღებად საჭიროა წინასწარ ზუსტად შეფასდეს განხილული პრობლემა, გაირკვეს მიზანი და შემუშავდეს მასთან მიახლოების კრიტერიუმები., აუცილებლად უნდა დაზუსტდეს როგორ შეიძლება იყოს მიღებული გადაწყვეტილების პოზიტური შედეგები და ამასთან ერთად წინასწარ დაზუსტდეს მოსალოდნელი უარყოფითი შედეგებიც. კომინიკაციის პროცესში მუდმივად ხდება სოციალურ გამოცდილებასთან , ადამიანთა საზოგადოებრივ ფასეულობებთან და სოციალურ ნორმებთან მიმართვა. კონკრეტულად მხედველობაშია ეკონომიკური, პოლიტიკური მდგომარეობა და საერთაშორისო პირობებიც კი.
კომუნიკაციურ პროცესებს უნდა მოჰყვეს კონკრეტული მოქმედება. საზოგადოების ყურადღება უნდა მიიპყროს მდიდრულმა ბროშურებმა, ჭკვიანურმა სტატიებმა, კარგმა პრესამ და საუკეთესო გამოსვლებმა. საზოგადოების მხარდასაჭერად საჭიროა სიტყვები, რომელიც შესაბამისი საქმეებით მომგებიანი და ეფექტური ამბებით მტკიცდება.
ერთ-ერთი არსებითი ელემენტი საზოგადოების აზრზე ზემოქმედებისათვის არის დარწმუნების პრინციპი. სხვების დარწმუნება ეს არის კომუნიკაციის ერთ-ერთი და უმთავრესი მიზანი. დაჯერება-დარწმუნებას საფუძვლად უდევს რჩევა და ლოგიკური მტკიცებანი. ამერიკელი სპეციალისტები დარწმუნების თეორიის თანახმად გამოყოფენ 3 კანონზომიერებას ზემოქმედებისათვის. ცოდნა, მოქცევა , განწყობა.
1. როცა პირადი ჩართვა სუსტია და არ არის განსხვავებული ალტერნატიული ქცევისაგან, ცვლილება ინფორმაციების დონეზე უშუალოდ ზეგავლენას მოახდენს მოქცევაზე.
2. ხოლო იმ შემთხვევაში როცა პირადი ჩართვა მაღალია და ალტერნატიული მოქმედება გამოკვეთიკლი არ არის მოქცევის შეცვლა გამოიწვევს განწყობის შეცვლასაც.
3. როცა პირადი ჩართვა მაღალია და არსებობს მკვეთრი განსხვავება ალტერნატიულს შორის, საზოგადოება იმოქმედებს უფრო რაციონალურად, გაერკვევიან პრობლემებში, შეაფასებენ ალტერნატიულ მოსაზრებებს და ამ შემთხვევაში იმოქმედებენ თავიანთი ცოდნისა და განწყობის შესაბამისად.
დარწმუნების თეორია ითვალისწინებს შემდეგს: სხვების დარწმუნებისათვის საუკეთესოა “’მოუსმიმე მათაც”, საზოგადოებრივ აზრზე ზემოქმედებისათვის საჭიროა დაცული იქნეს საზოგადოებრივი აზრის შეცვლის მცდელობა, აუცილებელია ზუსთტად განისაზღვროს საზოგადოების მიზნობრივი ჯგუფები.
სოციალური ფსიქოლოგიის სპეციალისტები გვთავაზობენ საზოგადოებრი აზრის 15 კანონს.
1. საზოგადოებრივი აზრი ძალიან მგრძობიარეა მნიშვნელოვანი მოვლებების მიმართ.
2. მოვლენების მიხედვით სახოგადოებრივი აზრი შეიძლება შეიცვალოს ერთი უკიდურესობიდან მეორეში , საზოგადოებრივი აზრი არასტაბილურია მანამ , სანამ მოვლენები გასაგები არ იქნება.
3. საზოგადოების აზრი სწრაფად ფორმირდება მოვლენების ზეგავლეის ქვეშ. მანამდე სანამ ზეპირი განცხადებები არ მიიღებენ მოვლენების მნიშვნეობას.
4. ზეპირი განცხადებები და სიტყვიერი ფორმულირებები იღებემ მაქსიმალურ წონას მაშინ , როცა აზრი ჯერ კიდევ არ ჩამოყალიბებულა და ადამიანები ელოდებიამ მათ ინტერპრეტაციას დამსახურებული სანდო წყაროდან.
5. საზოგადოება უმეტეს შემთხვევაში ვერ წინასწარმეტყელებს კრიტიუკულ სიტუაციებს და ის მხოლოდ უბრალოდ რეაგირებს მასზე.
6. ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით უმეტეს შემთხვევაში ხალხის ინტერესებით დეტერმირირებულია ანუ განპირობებულია საზოგადოებრივი აზრი.
7. საზოგადოებრივი აზრი არ იქნება ხანგრძლივად ეფექტურ მდგომარეობაში თუ საზოგადოება არ იგრძნობს , რომ მათი ინტერესები შეესაბამება მიმდინარე სიტუაციებს.
8. ვინაიდან ანგარებიანი ხალხის ინტერესები ერთმანეთთან შეხამებაშია, საზოგადოებრივი აზრის შეცვლა ადვილი არ არის.
9. როცა განიხილება ხალხის ანგარებიანი ინტერესები დემოკრატიულ საზოგადოებაში, საზოგადოებოების მხრიდამ მოსალოდნელია პრაქტიკული მოულოდნელი მოქმედებები.
10. თუ ხალხის აზრი იყოფა უმნიშვნელო უპირატესობით ან ჯერ კიდევ არც კი ჩამოყალიბებულა , მაშინ საზოგადოებრივი აზრი დადებითად ფასდება.
11. კრიტიკულ სიტუაციებში ხალხი “შურიანი” ხდება.
12. საზოგადოებაში ყოველთვის დევს წინააღმდეგობა.
13. საზოგადოებოებას უფრო მეტი მზად ყოფნა აქვს მიზნის მისაღწევად.
14. საზოგადოებრივი აზრი ისე, როგორ პირადი ყოველთვის ემოციურია, ამ შემთხვევაში შეგვიძლია მასზე მოვლენების საშუალებით მოვახდინოთ ზეგავლენა.
15. ისინი ყოველთვის ეთანხმებიან “სპეციალისტების” მოსაზრებებს.


ამრიგად საზოგადოებრივ აზრზე ზეგავლენას ახდენს:
• პირველ შემთხვევაში – მოვლენები
• მეორე შემთხვევაში – საზოგადოებოების აზრის ტიპიურ უკურეაქციას წარმოადგენს მოქმედების მოთხოვნა,
• მესამე შემთხვევაში – საზოგადოება რომ აიყოლო ყოველთვის უნდა იყოს მხედველობაში მათი ინტერესები.
როგორც არ უნდა ჟრერდეს , საზოგადოება უმეტეს შემთხვევაში შეჰყავთ შეცდომაში, ხშირია შემთხვევა როცა პროპაგანდისტური ხერხებით ხდება საზოგადოებრივ აზრზე ზემოქმედება.
მას ვისაც საქმე აქვს კომუნიკაციის პროცესებთან შეუძლია გამოიყენოს პროპაგანდის სხვა მეთოდებიც: ზეპირი, წერილობითი, ფოტო მასელებისა და ხატვითი საშუალებები.
პროპაგანდა გამოყენებული უნდა იქნეს ხალხის განწყობისა და მოქცევისათვის კონკრეტული მიმართულებით და რაც მთავარია არ უნდა ირღვეოდეს დემოკრატიულ საზოგადოებაში ადამიანთა მოქალაქეობრივი უფლება და მორალური ნორმები.

აუდიტორიასთან ურთიერთობისათვის
კომუნიკაციური ეფექტების მოდელები
(საუბარი, მეტყველება, ურთიერთობის სხვადასხვა ხერხები და მეთოდები)

კაცობრიობა დიდ ყურადღებას აქცევს მსოფლიო მოწყობის ვერბალურ მხარეს ანუ ძლიერ რეაგირებს ვერბალურ მხარეზე ამა თუ იმ მოვლენის შესაბამისად. ვერბალური სფეროს ყველაზე მაღალი დონე მეტყველებაა, ამიტომ კომუნიკაცია მეტყველების, მოხსენებისა და გამოსვლების მზადებას თავის საქმიანობაში აქცევს. მეტყველება ყოველთვის იყო სოციალური მართვის ძირითადი ელემენტი მასში გამოიხატება სიტყვის განსაკუთრებული ძლიერება, რომელიც საზოგადოებას აიძულებს ყურადღება მიაქციოს.
არსებობს ორი სახის მეტყველება: ორატორული მეტყველება და საუბარი.
პირველი - ზედმეტად ოფიცუალურია და გამოიყენება ძირითადად სასამართლოებისათვის, სენატისათვის და სხვა მაღალი პროცესუალური ღონისძიებებისათვის.
მეორე – შეხვედრების, კონფერენციების, კამათისათვის და სხვა.
საზოგადოებასთან კომუნიკაციის აუცილებელი ელემენტია ოფიციალური პირების ოფიციალური გამოსვლები, რომელთა მოხსენება და შესაბამისი ტექსტი მზადდება უკვე აღნიშნულ პროფესსიონალ ,,სპიჩრაიტერების” მეშვეობით.
ამერიკელი სპეციალისტები კომუნიკაციური პროცესების ზუსტი წარმართვისა და მასში მოხსენების ეფექტური ჩატარებისათვის გვთავაზობენ შემდეგ ხერხებს:

• მოახერხეთ სხავა მომხსენებლებთან საუბარი.
• შეიტყვეთ სად ტარდება შეხვედრა და რა სახის აუდიტორია იქნება.
• ყურადღება გაამახვილეთ სხვა უცხო თემებზეც.
• დააფიქსირეთ მოწონება თემისა და გეგმის შესახებ, სანამ დაიწყებდეთ მოხსენებას.
• მოხსენება აუცილებლად მოამზადეთ აუდიტორიისათვის გასაგებ ენაზე.
• იფიქრეთ, თუ როგორ ასიამოვნოთ აუდიტორიას.
• თავი შეიკავეთ ყველა კრიტიკული პრობლემისაგან.
• ნუ შეეხებით ვინმეს პიროვნულ პრობლემას.
• გახსოვდეთ გამეორების აუცილებლობა დასკვნების სახით.
• თვითონაც მოუსმინეთ აუდიტორიიდან მომდინარე აზრებს.
• იფიქრეთ იმაზე თუ როგორ გავრცელდეს თქვენი მოხსენება და ამავდროულად შენარჩუნდეს აუდიტორიისა და მთლიანად საზოგადოების მეხსიერებაში გამოხატული აზრი.
მოხსენების შემთხვევაში აუცილებელია რაც შეიძლება დაწვრილებით ჩავწეროთ სიტყვები. გარდა ამისა აუცილებელია ფორმულირება გაუკეთდეს პასუხებს შეკითხვებზე. საჭიროა მანერების, ჟესტებისა და რიტმის მართვა და კონტროლი.
სასურველია დავადგინოთ თუ ვინ იქნება აუდიტორია, არის ეს მრავალფეროვანი თუ ერთფეროვანი პუბლიკა, განვსაზღვროთ აუდიტორიის ასაკი, სქესთა კატეგორიის სიმრავლე, მათი ინტერესები, სოციალური მდგომარეობა, განათლება, ურთიერთობის ნიჭი ორატორთან და სხვა. გავიგოთ რა აღელვებს აუდიტორიას, რაში მდგომარეობს მათი პრობლემა.
შევარჩიოთ გამოსვლის მოხსენების დრო და ხნგრძლივობა და შესაბამისად შევძლოთ აღნიშნულ დროში აზრის გამოხატვა. ერთი მომხსენებელის დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს 20-25 წთ-ზე მეტს.
ზეპირი მოხსენების დროს საჭიროა გამეორება აზრისა დასკვნის სახით. ხოლო რაც შეეხება მოხსენების დამთავრებას არ შეიძლება შემდეგი ფრაზით - ,, და ბოლოს”. მოხსენებას აუცილებლად უნდა ჰქონდეს პიროვნული ხასიათი, მხოლოდ მაშინ დარჩება ის აუდიტორიის მეხსიერებაში.
მოხსენებისათვის გასათვალისწინებელია:
• ყველა ციფრი ტექსტში სიტყვით უნდა იქნეს ჩაწერილი, რათა მომხსენებელს არ მოუხდეს ნულების დათვლა.
• ხაზი გაუსვით განსაკუთრებულ აზრებსა და მნიშვნელობის მქონე სიტყვებს.
• გამოიყენეთ უბრალო და დამაჯერებელი სიტყვები.
ამერიკელი სპეციალისტები აღნიშნავენ მოხსენების დადებით მხარეებს. მათი აზრით ეს არის პირდაპირი და დამაჯერებელი უნარ-ჩვევების საშუალება, რომელსაც თან სდევს კონტაქტი ცოცხალ აუდიტორიასთან და საშუალებას იძლევა დამყარდეს ორმხრივი ურთიერთობა.
უდიდესი მნიშვნელობა აქვს მოხსენების წაკითხვას. სანამ მოხსენებას დავიწყებდეთ აუცილებელია შეგრძნება ,,ვიწყებ” და განწყობა უნდა იყოს ასეთი ,,აი რა კარგ ამბავს მოგითხრობთ”. დაწყებისთანავე უნდა შევძლოთ საკუთარ თავში ემოციური წონასწორობის განმტკიცება და რაც მთავარია შესაბამისი ტონის აღება, რათა ხმის ტემბრის ცვლილება არ იყოს გამოწვეული.

გამოსვლის დაგეგმვა
• ინტერესის აღძვრა,
• კონტაქტის დამყარება მსმენელთან,
• საუბრის თემისა და მიზნის მოხაზვა,
• პრობლებური კითხვის დასმა,
• უჩვეულო ეპიზოდის ან ფაქტის მითითება,
• მსმენელთა ინტერესის შენარჩუნება და გაღრმავება,
• მსმენელთა დარწმუნება და თქვენს პოზიციებზე გადმოყვანა,
• თქვენი კომპეტენტურობის ჩვენება,
• გააკეთეთ ლოგიკური და ფსიქოლოგიური აქცენტები,
• გამოიყენეთ მსმენელთათვის მოულოდნელი ინფორმაცია,
• გამოიყენეთ იუმორი, მიეცით მსმენელებს ამოსუნთქვის საშუალება,
• უჩვენეთ პრობლემის გადაჭრის გზები,
• მოახდინეთ საუბრით შექმნილი შტაბეჭდილების განმტკიცება,
• პერსპექტივების გამოკვეთა,
• მოწოდება ან ლოზუნგი.

მიუღებელია
• უადგილო ხუმრობით დამთავრება, რაც ქმნის არასერიოზულ განწყობას.
• მობოდიშება, რომ ვერ შეძელით გადმოგეცათ სათქმელი.
• იმაზე მითითება რომ ვერ შეძელით რეგლამენთში ჩატევა, მიუთითებს მოუმზადებლობაზე.
• მძიმე უპერსპექტივობის განცდით დამთავრება,
• მსმენელის მიმართ საყვედურით დამთავრება.

საკომუნიკაციო საშუალებები

პ რ ე ს კ ო ნ ფ ე რ ე ნ ც ი ა
და მისი როლი კომუნიკაციურ პროცესში

როდესაც ორგანიზაციას, ნებისმიერ უწყებას, სამინისტროსა თუ კონკრეტულად ფიზიკურ პირს რაიმე მნიშვნელოვანი განცხადების გაკეთება სურს და უნდა, რომ საზოგადოებას თავისი საქმიანობა და კონკრეტულად რაიმე ნაბიჯი ამცნოს, მას ამ განცხადების მეტი ეფექტიანობისათვის შეუძლია, პრესკონფერენცია გამართოს. პრესკონფერენცია ინფორმაციის ფართოდ გაშუქებისა და კომუნიკაციური პროცესების გააქტიურების ერთ-ერთი ყველაზე ოპერატიული საშუალებაა, რომელიც დაძაბულ შრომას, პროფესიონალიზმს, დიდი თანხებისა და ენერგიის ხარჯვას მოითხოვს. საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციალისტები პრესკონფერენციის მოწყობას სპექტაკლის დადგმას ადარებენ და მიაჩნიათ, რომ უნიჭოდ დადგმულმა პრესკონფერენციამ შესაძლოა აღნიშნული პიროვნებისა თუ ორგანიზაციის იმიჯი და რეპუტაცია სასწორზე დადოს, ამიტომ ვიდრე პრესკონფერენცია წარიმართება საჭიროა გათვალისწინებული იყოს ყველა სარისკო ფაქტორი.
პრესკონფერენციის ალტერნატივად შეიძლება ჩაითვალოს ასევე ბრიფინგი.
პრესბრიფინგი ნაკლებად ფორმალურია და ნაკლებ დროსა და ხარჯებს მოითხოვს. მისი განხორციელება შესაძლებელია არაოფიციალურ ვითარებაში, თუნდაც ფინჯან ყავაზე მოწვეული იქნეს რამდენიმე ისეთი ჟურნალისტი, რომელიც შესაბამის სფეროს ან მომიჯნავე საკითხებს აშუქებს.
პრესკონფერენციას შესაბამისი გეგმა გააჩნია, რომლის გათვალისწინება მის სრულ ეფექტურ შესრულებას გულისხმობს. იმისათვის, რომ წარმატებით და მიზანმიმართულად ჩატარდეს პრესკონფერენცია გასათვალისწინებელია შემდეგი:
 პრესკონფერენციის სვარაუდო თარიღი აუცილებლად წინასწარ უნდა იქნეს შეთანხმებული მომხსენებლებისა და იმ პირებისათვის, ვინც პრესკონფერენციის ინფორმაციის მთავარ წყაროს წარმოადგენენ.
 მოამზადებული უნდა იქნეს შესავალი სიტყვა, რომელშიც დასმული და განმარტებული იქნება პრეკონფერენციის ძირითადი საკითხი(ები).
 შედგენილი უნდა იყოს აუცილებლად ამ თემასთან დაკავშირებული დოკუმენტებისა და ინფორმაციის სრული პრესპაკეტი,
 სანამ პრესკონფერენციის დღე დაინიშნება, გარკვეული უნდა იქნეს ჟურნალისტების დღის წესრიგი, ხომ არა აქვთ მათ ამ დღეს დაგეგმილი რაიმე უფრო მნიშვნელოვანი, ან ხომ არ ხდება იმ დღეს ქალაქში ისეთი რამ, რაც აღნიშნულ პრესკონფერენციას დამსწრე საზოგადოებასა და ჟურნალისტებს `მოსტაცებს~.
 შეამოწმეთ, ხომ არ ემთხვევა პრესკონფერენცია დღესასწაულს, ზეიმს, ქვეყანაში საპატიო სტუმრის ჩამოსვლას, მთავრობაში საგანგებოდ დანიშნულ, განსაკუთრებულ სხდომას და სხვა ამგვარ ღონისძიებებს.
 პრესკონფერენციამდე სამი-ოთხი დღით ადრე (შეიძლება ერთი კვირით ადრეც) ადგილობრივ მედიაში გავრცელებული უნდა იყოს პრესრელიზი და სხვა ისეთი საინფორმაციო მასალა, რომელიც აღნიშნული ღონისძიების და ორგანიზაციის მიმართ მედიის ინტერესს აღძრავს. მოსაწვევში განსაკუთრებით გამახვილებული უნდა იქნეს ყურადღება იმ ინფორმაციის მნიშვნელობაზე, რომელსაც მედია უშუალოდ პრესკონფერენციაზე მიიღებს.
 პრესკონფერენციის წინა დღეებში აუცილებელია დაურეკოთ ყველა რედაქციას და მოსთხოვოთ დასტური იმის თაობაზე, რომ მათი წარმომადგენელი უთუოდ დაესწრება პრესკონფერენციას. არაა მოსარიდებელი რედაქციებში რამდენჯერმე დარეკვა და თავის შეხსენება.

 პრესკონფერენცია არ უნდა იყოს დანიშნული შაბათ-კვირას, არც საღამოს საათებში, ამისთვის ადრე შუადღე (12-დან 15 სთ-მდე) საუკეთესო დროა.
 საგულდაგულოდ უნა იყოს შერჩეული პრესკონფერენციის ჩასატარებელი ადგილი. საუკეთესოა როდესაც ადგილი სიმბოლურად მთავარ იდეას ეხმიანება და შეესაბამება. უკეთესია თუ ეს ადგილი ტრანსპორტისათვის ადვილად მისადგომი იქნება.
 საპრესკონფერენციო დარბაზი არ უნდა იყოს ძალიან დიდი, ვინაქიდან ამას ძალზედ დიდი მნიშვნელობა აქვს: დიდ დარბაზს პრესკონფერენცია ვერ ავსებს, მედიას კი ეს ,,უმნიშვნელო’’ დეტალი არ გამოეპარება. მომზადებული უნდა იქნეს კათედრა ან პოდიუმი გამომსვლელთათვის, ასევე განალაგებული 3-4 რიგი, სავარძლების ან სკამების ჟურნალისტებისათვის, დარბაზის შესასვლელთან აუცილებელია დაიდგას სარეგისტრაციო მაგიდა და ზედ აუცილებლად მოთავსებული უნდა იქნეს საინფორმაციო მასალა დასარიგებლად.
 პრესკონფერენციაზე მოწვეული უნდა იქნეს რაც შეიძლება მეტი მხარდამჭერი, ოპონენტები დაუპატიჟებლადაც მშვენივრად მოვლენ.
 სასურველი და მიზანშეწონილია სტუმართმოყვარეობის გამომჟღავნება და სტუმრებისათვის ყავით, ჩაით და დესერთით გამასპინძლება.
 პრესკონფერენცია აუცილებლად უნად დაიწყოს და დამთავრდეს დანიშნულ დროს. გათვალისწინებული უნდა იქნეს, რომ, თუ პრესკონფერენცია გაიჭიმა, ჟურნალისტებს პროვოკაციული შეკითხვების დასმის საშუალება მიეცემათ და პრესკონფერენციას სხვა მიმართულება მიეცემა.
 პრესკონფერენციის დაწყებამდე აუცილებელია მონაწილეებსაც და დამსწრე საზოგადოებას დაურიგდეს პრესპაკეტი.
 შედგენილი უნდა იქნეს იმ ჟურნალისტების სია ვინც კონფერენციაზე არ დაესწრო და ამ სიის გადაგზავნა უნდა მოხდეს რედაქციებში.
 შერჩეული უნდა იქნეს რათქმაუნდა წინასწარ გამომსვლელები და მათ არ უნდა მიეცეთ საშუალება 2-3 წუთზე მეტი ლაპარაკის საშუალება.
 სასურველია თუ პრესკონფერენცია 30 წუთზე მეტს თუ არ გაგრძელდება. აქედან 10 წუთი დაუთმეთ გამომსვლელებს, ხოლო დარჩენილი 20 წუთი კითხვა-პასუხებს.
 აუცილებელია ყურადღება მიექცეს დარბაზის ვიზუალურ მხარეს. აუცილებლად უნდა იყოს კედლებზე ეფექტური პლაკატები : ლოგოთი, დევიზით, გრაფიკებით, ფოტომასალებით, ნახაზები და სხვა, რაც კონკრეტულ პრესკონფერენციას შეესაბამება.
 პრესკონფერენციის მსვლელობის დროს მიზანმიმართული არ არის კამათი ოპონენტებთან, ბოლომდე შენარჩუნებული უნდა იქნეს სიმშვიდე და კეთილგანწყობა.
 აუცილებლად თვალი უნდა იქნეს მიდევნებული მედიისადმი, იმის გამო თუ როგორ აშუქებს ის აღნიშნულ პრესკონფერენციას. პრესკონფერენციის შემდეგ არ უნდა შეწყდეს ურთიერთობა მედიასთან.

პრესკონფერენციაზე დასწრების უფლება აქვს ყველას,

კითხვის დასმის უფლება – მხოლოდ ჟურნალისტს,

ჟურნალისტს არა აქვს უფლება პრესკონფერენციაზე საჯაროდ
გამოთქვას თავისი მოსაზრება,
ჟურნალისტის უფლება მხოლოდ კითხვის დასმაა.

პ რ ე ზ ე ნ ტ ა ც ი ა
და მისი როლი კომუნიკაციურ პროცესში

პრეზენტაციას, ისევე როგორც პრესკონფერენციას, წინასწარ ესაჭიროება მომზადება. მაგრამ, ვინაიდან პრეზენტაცია ნაკლებ ,,ექსპრომტულია’’ (სახელდახელოდ შექმნილი) მასზე, როგორც წესი, მეტი დრო იხარჯება. ნებისმიერი რაიმე პროგრამის თუ რაიმე პროექტის პრეზენტაცია ორგანიზაციას, რომელიმე უწყებასა თუ კონკრეტულად პიროვნებას ავალდებულებს თავიდანვე განსაზღვროს, თუ რისთვისაა პრეზენტაცია გამიზნული: ინფორმაციის გასავრცელებლად აღნიშნული პროგრამებისა და პროექტების შესახებ თუ საზოგადოებრივი მხარდაჭერის მოსაპოვებლად, ან თუნდაც ორივესთვის ერთად. სასურველი და ამავდროულად აუცილებელია იცნობდე იმ აუდიტორიას, რომელიც მოწვეულია დანიშნულ პრეზენტაციაზე.
ყოველივე ამის შესახებ პრეზენტაციაზე უნდა ისაუბრონ კარგად მომზადებულმა მომხსენებლებმა. მომხსენებელთა რაოდენობა უნდა იყოს არანაკლებ სამისა და არაუმეტეს ოთხისა. მომხსენებლებისათვის აუცილებელია შესაბამისი წესების დაცვა:
 კარგად შეისწავლონ ის დარბაზი, სადაც პრეზენტაცია უნდა გაიმართოს, დააზუსტონ მონაწილეთა სია, შეისწავლონ აუდიტორია, დღის წესრიგი; გაარკვიონ ვინ იქნება წამყვანი, ვინ არიან სხვა მომხსენებლები; შეამოწმონ არის თუ არა დარბაზში პოდიუმი და როგორია განათება.
 აუცილებელია პრეზენტაციაზე მივიდნენ დაახლოებით 20 წუთით ადრე, შეამოწმონ გამართულად მუშაობს თუ არა მათთვის საჭირო აპარატურა (მიკროფონი, პროექტორი და სხვა), თვალი შეაჩვიონ ოთახს, შეეცადონ კარგად `მოერგონ~ მას. მნიშვნელოვანია იმის ცოდნა, რომ პრეზენტაციის დაწყებამდე ერთი ორი წუთით ადრე მოსვლას აზრი არა აქვს. თუ დარბაზის ინტერიერი და ტექნიკური საშუალებები მათთვის მოუხერხებელი აღმოჩნდა, ვერაფრის გამოსწორებას და შეცვლას ვეღარ მოასწრებენ, ამან კი შეიძლება და უარყოფითად იმოქმედოს მათ გამოსვლაზე. მოხსენების დროს მნიშვნელოვანია მოშველიებულ იქნეს დამხმარე ვიზუალური მასალა, რომელიც შეტყობინებას დამაჯერებელსა და უფრო შთამბეჭდავს ხდის.
 მომხსენებლისათვის სასურველია წინდაწინვე გაეცნოს თემასთან დაკავშირებულ უახლეს ლიტერატურას.
 მოხსენების დროს აუცილებლად დაცული უნდა იყოს რეგლამენტი. სასურველია მომხსენებელმა თავად დასვას სამი-ოთხი საკითხი და თავადვე გასცვეს მას ამომწურავი პასუხები. აუცილებელია ფაქტების გამოყენებაც, რომელსაც თან უნდა ერთვოდეს შესაბამისი ციფრობრივი მასალაც და ყველა თეზისი პრაქტიკული მაგალითების მოშველიებით.
 პრეზენტაციამდე დიდი ხნით ადრე არჩეული უნდა იყოს გამოსვლისთვის მოსახერხებელი სტილი – ზეპირი მოხსენება თუ წაკითხული.
 პრეზენტაციის წინ სასურველია და მიზანმიმართულია ჩაცმულობაზე და გარეგნობაზე ზრუნვა. მომხსენებელი ყოველთვის უნდა სცდილობდეს, რომ მომგებიანად გამოიყურებოდეს.
 მომხსენებელი მომზადებული უნდა იყოს ყველა შესაძლო კითხვისათვის, მაგრამ არ უნდა იყოს დაზეპირებული არც კითხვა და არც პასუხი, რადგან შესაძლოა მომხსენებელსა და აუდიტორიის სამეტყველო ფრაზეოლოგიაში არსებულმა სხვაობამ, დააბნიოს და სრულიად არადექვატური პასუხი გააცემინოს მომხსენებელს.
 მომხსენებელს უნდა შეეძლოს ,,კარგი მოსმენა~
 არავითარ შემთხვევაში უყურადღებოთ არ უნდა დარჩეს მიკროფონის არცერთი დეფექტი, და საჭიროების შემთხვევაში მომხსენებელმა უნდა მიმართოსტექნიკურ პერსონალს ხარვეზის აღმოსაფხვრელად. თუ მიკროფონი ძლიერია მოხსენება ოდნავ მოშორებული დისტანციიდან უნდა იკითხებოდეს.
 მოხსენება არ უნდა იყოს გადატვირთული ტექნიკური ტერმინებით, პროფესიული ჟარგონებით და ზოგადი ფრაზებით.
 აუცილებელია მომხსენებელს თავი ეჭიროს სწორად, მზერა კი მიმართული ჰქონდეს აუდიტორიისაკენ. თავდახრილი მომხსენებელი ,,დამნაშავის’’ შტაბეჭდილებას სტოვებს, თავაწეული და ჭერში მომზირალი კი მლოცველის. აუდიტორიას მომხსენებელმა უნდა აგრძნობინოს, რომ მისთვის მთავარია მათ დიალოგში მონაწილეობა და მხარდაჭერა, იქიდან გამომდინარე, რომ მათი აზრი მისთვის `გადამწყვეტია~.
 ზოგიერთ მომხსენებელს ჟესტებით საუბარი უყვარს. მართალია, ჟესტი სიტყვას ემოციურობას ჰმატებს ხოლმე, მაგრამ ამ ნიჭის ბოროტად გამოყენებაც, ხშირად, უარყოფით ეფექტს იწვევს. განსაკუთრებით, თუ დარბაზი პატარაა და მომხსენებელსა და აუდიტორიას შორის სულ რამდენიმე ნაბიჯია, მოერიდეთ უაზრო და უმისამართო ჟესტიკულაციას, ტანის მკვეთრ მოძრაობებს, სათვალის და თმის წვალებას, თითების ფშვნეტას.

• აუცილებელია მომხსენებელმა იფიქროს იმ ძირითად საკითხზე, რომელიც აუდიტორიის წინაშე უნდა წამოჭრას.
• დაამყაროს კონტაქტი აუდიტორიასტან, მოიხმოს პრაქტიკული მაგალითები და ეფექტური გახადოს წარმოებული სიტუაცია.
• ყველაფერი ერთად კი მომხსენებელსა და აუდიტორიას შორის ჯანსაღი დიალოგის საფუძველია.

საკომუნიკაციო ინსტრუმენტები

პ რ ე ს - რ ე ლ ი ზ ი
როგორც კომუნიკაციის ინსტრუმენტი

როგორც უკვე წინამდებარე თემებში ავღნიშნეთ ყველა ორგანიზაციასა თუ უწყებას ასევე კონკრეტულ პიროვნებას საკუთარი ინფორმაციის გავრცელება ესაჭიროება კონკრეტული მიზნების განსახორციელებლად და შესაბამისი ეფექტური შედეგების მისაღებად. აქედან გამომდინარე, ინფორმაციის გავრცელებისათვის და საჭირო პროპაგანდისათვის გამოიყენება კომუნიკაციის ერთ-ერთი ინსტუმენტი - პრესრელიზი, რომელიც არის ინფორმაციის გავრცელების ერთ-ერთი ინსტრუმენტი, სპეციალურ ფურცელზე დაწერილი ,,ახალი ამბავი’’, რომელიც ეგზავნება ყველა გაზეთისა და რადიო-ტელევიზიის რედაქციებს მომხდარი თუ მოსახდენი პროცესების შესახებ. პრესრელიზით ინფორმაციის გავრცელება მსოფლიოში კარგად ნაცადი და მიღებული ხერხია. მას ახალი ამბის პრეტენზია აქვს და ამდენად, მასმედიაში საკმაოდ კარგი ავტორიტეტით სარგებლობს. პრესრელიზების დაგზავნით მედიის ყველაზე ფართო სპექტრის მოცვაა შესაძლებელი, თანაც-უფასოდ. აღსანიშნავია, რომ პრესრელიზის სისტემა თავისი ხასიათით ურთიერთსასარგებლოცაა: მედია უფასოდ იღებს ცხელ-ცხელ ამბებს – პრესრელიზის გამგზავნი კი ასევე უფასოდ აქვეყნებს ინფორმაციას საკუთარი ამბის შესახებ. პრესრელიზის მიმღები ვალდებულია არ არის პრესრელიზის გამგზავნს შეატყობინოს მისი მიღების შესახებ. მხოლოდ პრერელიზის დაინტერესების შემთხვევაშია შესაძლებელი რედაქტორი ან კორესპონდენტი დაუკავშირდეს ინფორმაციის სრული მიღებისათვის პრესრელიზის გამგზავნს. ან საერთოდ გამგზავნმა საკუთარი პრესრელიზის გამოქვეყნების შესახებ მხოლოდ მაშინ შეიძლება შეიტყოს, როცა მას გაზეთში ამოიკითხავენ ან ტელევიზიითა და რადიოთი მოისმენენ. შესაძლებელია რედაქტორმა პრესრელიზში აღნიშნული ინფორმაციის დაბეჭდვა განიზრახოს და შეიძლება პრესრელიზიც სტილისტურად გასწორდეს ან სულ სხვა ფორმა მიეცეს. ამ პროცესში გამგზავნს არც ჩარევის და არც გაკონტროლების უფლება არა აქვს. პრესრელიზის სტილისტიკას ძირითადად იმიტომ ცვლიან, რომ რედაქციას სურს, მასში ასახული ამბავი მომხმარებლისათვის მისაღები და ადვილად აღსაქმელი იყოს. ფაქტები უცვლელი რჩება, მაგრამ შესაძლოა დაირღვეს მათი მიმდევრობა. ასევე შესაძლოა ჟურნალისტმა პრესრელიზს შეუცვალოს სათაური, რათა ინფორმაციას შესძინოს სენსაციურობის ელემენტი. ასსეტ შემთხვევებში უხეში ჩარევა მიუღებელია, ვინაიდან შესაძლებელია დაიკარგოს ტელევიზიის, გაზეთისა თუ რადიოს სახით ინფორმაციის წყარო.ამრიგად, იმისათვის რომ, პრესრელიზმა სხვადასხვა ცვლილებები ნაკლებად ან სრულიად არ განიცადოს უმნიშვნელოვანესია მისი წარმოების პროცესთა ცოდნა:


პრესრელიზი შესაძლებელია არ გამოაქვეყნონ შემდეგი მიზეზების გამო:
• თუ მასში არ არის ,,ახალი ამბავი’’;
• რაღაც ახალი ამბავი არის, მაგრამ ისე გაუგებრადაა დაწერილი, რედაქტორს მის გაშიფრვაზე არ სურს დროის დაკარგვა;
• ეს ,,ახალი ამბავი’’ უკვე მოძველდა;
• რედაქციაში შევიდა ბევრი სხვა უფრო ,,ეფექტური’’ პრეს-რელიზი და აღნიშნული ინფორმაციისათვის ან დრო აღარ აქვთ და ან ადგილი.
• პრესრელიზში მოცემულ ფაქტთან დაკავშირებით სხვა უფრო მნიშვნელოვანი და დამაინტერესებელი მასალა შემოვუდა რედაქციაში.

როგორც ვხედავთ, ,,ახალი ამბავი’’ არის ის მთავარი ანდამატი, რომელიც მეტწილად წყვეტს პრეს-რელიზის გამოქვეყნება –არგამოქვეყნების ბედს.

იმისათვის, რომ პრესრელიზი ეფექტური და დიდად სასარგებლო იყოს გასათვალისწინებელია შემდეგი სხვა პირობებიც, აქედან გამომდინარე პრესრელიზი უნდა იყოს:
• დროული;
• ჰქონდეს საზოგადოებაზე ზემოქმედების მაღალი კოეფიციენტი.
მნიშვნელობა აქვს:
• ვინ არის პრესრელიზის ობიექტი, ვინ არის ამბავში გარეული;
• ჩვეულებრივი ამბავია აღწერილი თუ სკანდალური;
• შეიცავს თუ არა პრეს-რელიზით გავრცელებული ინფორმაცია კონფლიქტის ელემენტებს;
• არის თუ არა თემა საერთოდ პოპულარული;
• არის თუ არა საკითხი მიმდინარე;
• ამბავი სტანდარტულია თუ არასდანდარტულია.


პრესრელიზის გარაგნული მხარე

პრესრელიზიზი იბეჭდება ორგანიზაციის ბლანკზე, რომელზეც მითითებულია ორგანიზაციის სახელი და მისამართი, ხოლო თუ ორგანიზაციას ბლანკი არა აქვს, პრესრელიზი შესაძლებელია დაიბეჭდოს სტანდარტულ AX4 ფორმატის თეთრ ფურცელზე. პირველი გვერდის მარცხენა კუთხეში აუცილებლად უნდა იქნეს მითითებული ორგანიზაციის სრული მისამართი. ფურცელს თავიდანვე ეწერება პ რ ე ს რ ე ლ ი ზ ი , შემდეგ უნდა იქნეს მითითებული საიდან და როდის იგზავნება პრესრელიზი. ეს ინფორმაცია მოთავსებული უნდა იყოს მარცხენა ზედა კუთხეში დაბეჭდილ მისამართზე ოდნავ ქვემოთ. პრესრელიზს უნდა ჰქონდეს შერჩეული შტამბეჭდავი სათაური, რათა როგორც უკვე ზემოთ ავღნიშნეთ ის უნდა იყოს უფრო მეტად ყურად საღები. პრესრელიზს ყველა შემთხვევაში ეღნიშნება ,,პრესემბარგო’’, რაც ინფორმაციის გამოქვეყნების სასურველ თარიღს მიუთითებს. ხოლო თუ სასურველია ინფორმაციის დროული დაუყონებლივ გამოქვეყნება, მაშინ სათაურის ზემოთ, მარცხენა კუთხეში დაწერეთ ,,შეგიძლიათ მიღებისთანავე გაავრცელოთ’’. სასურველია პრესრელიზი არ აღემატებიდეს ორ გვერდს, უმჯობესია დატეულ იქნეს ერთ გვერდზე – უმთავრესი მიზანია პრესრელიზი სწრაფად და ადვილად იკითხებოდეს.
პრესრელიზის პირველი გვერდი სამ ტოლ ნაწილად იყოფა. პირველი ნაწილი საკონტაქტო ინფორმაციას, ხოლო დანარცენი ორი – ძირითადად ტექსტს ეთმობა. თუ პრესრელიზი ორი გვერდისაგან შედგება, გვერდის ბოლოს კუთხეში უნდა იყოს აუცილებლად აღნიშნული - ,,გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე’’, პრესრელიზის ყველა გვერდი ახალ ფურცელზე იბეჭდება. პრესრელიზის ბოლოს დაბეჭდილი უნდა იყოს სიმბოლო #, რაც საერთაშორისო სტანდარტებით ტექსტის დასრულებაზე მიუთითებს. ტექსტის ოთხივე მხარეს დატოვებული უნდა იქნეს ოთხსანტიმეტრიანი მინდორი. თუ მასალა გრძელია უმჯობესია მისი დაყოფა რამდენიმე აბზაცად, რადგან დანაწევრებულ ინფორმაციაზე თვალის გადავლება გაცილებით იოლია. პრესრელიზში ჩაბეჭდილი უნდა იყოს იმ ჟურნალისტის სახელი, რომელსაც მასალას უგზავნით, ხოლო თუ უცნობია აღნიშნული ჟურნალისტის ვინაობა, რომელიც ინფორმაციის შესაბამისად საჭირო სფეროში მუშაობს, მაშინ უნდა დაიწეროს რედაქტორის (ან კონკრეტული განყოფილების რედაქტორის) სახელი.
პრესრელიზის შინაარსი
პრესრელიზი უნდა იყოს მარტივი და გასაგები, იგი ინფორმაციულ შენიშვნას უნდა ჰგავდეს, როგორც სტრუქტურით, ისე ლექსიკური თვალსაზრისით. რაც შეეხება სტრუქტურას – პრესრელიზი ,,გადაბრუნებული პირამიდის’’ მსგავსად იგება.რამდენიმე ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი პირველივე აბზაცში იწერება. პირველივე აბზაცში გაცემული უნდა იქნეს პასუხი 6 ძირითად შეკითხვას: ვინ? რა? როდის? სად? რატომ? როგორ? მთლიანი ტექსტი რამდენიმე მოკლე აბზაცად უნდა იქნეს დაყოფილი და ყოველი აბზაცი უნდა იყოს მნიშვნელოვანი აზრის შემცველი. ყოველი წინადადება ლოგიკურად უნდა პასუხობდეს ძირითად თემას.

პ რ ე ს რ ე ლ ი ზ ი
  თარიღი
ორგანიზაციის მისამართი ვის ეგზავნება
  (პიროვნების გვარი, სახელი, თანამდებობა)
  საკონტაქტო პირი
შეგიძლიათ გაავრცელოთ (როდის)

ს ა თ ა უ რ ი

ლიდი

ტექსტი – დინამიკური, მოქმედებით გვარში, მოიცავს პასუხს 6 საკვანძო შეკითხვაზე: რა მოხდა, ვინ მოახდინა, როდის, როგორ, რატომ და სად?

პრესრელიზი გამორიცხავს მაღალმხატვრულ, მაღალფარდოვან ფრაზებს, კაზმურ მეტყველებასა და მრავალსიტყვაობას, მაგრამ არის ერთი ხერხი, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია პრესრელიზის ლირიზმის ელემენტით შელამაზება ანუ ეს არის მოკლე ციტატა. ციტირების დროს ყოველთვის უნდა მიეთითოს ციტატის ავტორი. თუ პრესრელიზი მოსაწვევის გარეშე გადაეცემა ადრესანტებს, ანუ რედაქტორებსა და ჟურნალისტებს, აუცილებელია, მას თან დართული ჰქონდეს ადგილისა და მარშრუტის აღმწერი რუკა, სადაც ღონისძიება (კონფერენცია, პრესკონფერენცია, პრეზენტაცია და სხვა) უნდა ჩატარდეს.

მარკეტინგული კომუნიკაცია

მარკეტინგის კონცეფცია ფუნდამენტურია, დამყარებული ადამიანების სურვილებსა და მოთხოვნებზე, შეუძლია რა მუშაობის გარდაქმნა მოთხოვნილების დასაკმაყოფილებლად. მომხმარებელი ირჩევს პროდუქტს და მომსახურებას, რაც, მისი აზრით, ყველაზე სასარგებლო და მნიშვნელოვანია ანუ ფასეულია თავისი მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად. მარკეტინგი მმართველობითი ფუნქციაა, რომელიც ამჟღავნებს ადამიანთა მოთხოვნებს და სურვილებს, სთავაზობს საქონელს ანუ პროდუქტს და მომსახურებას ამ მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად.
კომინკაციის ხელოვნება ასევე მმართველობითი ფუქციაა, რომელიც ეხმარება ორგანიზაციებსა და სხვადასხვა ფირმებს და ასვე მასთან დაკავშირებულ საზოგადოებას მჭიდრო კომუნიკაციების, ურთიერთგაგებისა და თანამშრომლობის დამყარებაში, უზრუნველყოფს საზოგადოებრივი აზრის საინფორმაციო ხელმძღვანელობას, განსაზღვრავს ხელმძღვანელობის მოვალეობას საზოგადოების ინტერესების სამსახურში, ეხმარება მას ცვლილებების დროს ეფექტურად გამოიყენოს საზოგადოებრივი აზრი ტენდენციების წინასწარ პროგნოზირებში.
მარკეტინგში ხდება კონცეფციის პროცესის დამუშავება, ფასწარმოქმნა, იდეების, საქონლის, მომსახურეობის გავრცელება და წინ წაწევა, რომლები უზრუნველყოფენ გაცვლის დამაკმაყოფილებელ დამოკიდებულობას. გაცვლა მარკეტინგის საკვანძო იდეაა, იმისათვის, რომ გაცვლა მოხდეს, აუცილებელია შესრულდეს სამი ძირითადი პირობა:
 უნდა იყოს ორი ან მეტი მხარე, რომელთაც გააჩნიათ რაიმე ფასეულობა ერთმანეთის დასაინტერესებლად.
 თითოეული მხარის სურვილი და უნარი ამ ფასეულობების
გასაცვლელად.
 კომუნიკაციების საშუალებანი დაინტერესებულ მხარეებს შორის.

გაცვლის პროცესში მონაწილეობენ მომხმარებლები, რომლებიც ცვლიან თავიანთ რესურსებს (ფული, დრო, მუშაობა) პროდუქტზე, საქონელზე, კომპანიის მომსახურეობაზე.
მარკეტინგი უზრუნველყოფს გაცვლის პროცესს მომხმარებლის მოთხოვნებისა და სურვილების საგულდაგულო შესწავლის საფუძველზე, რომელიც შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ ოთხი საფეხურით:
1. ისეთი პროდუქციის შექმნა, რომელიც დააკმაყოფილებს მომხმარებლის ინტერესებსა და მოთხოვნებს;
2. პროდუქციის წარდგენა კონკრეტულ ფასში;
3. მომხმარებლისათვის ხელმისაწვდომ ადგილებში პროდუქციის მიწოდება ანუ გასაღების არხის შექმნა;
4. პროდუქციის წინ წაწევის პროგრამის დამუშავება კომუნიკაციის არხების გამოყენებით.
ზემოთ აღნიშნული მეოთხე საფეხური სწორედ რომ მარკეტინგული კომუნიკაციის უმთავრესი ამოცანაა. წინ წაწევა მარკეტინგული კომუნიკაციის პროცესთა ერთ-ერთი მთავარი შემადგენელი ნაწილია, რადგან პროდუქციის გასაღების წარმატება ბაზარზე მიღწეული იქნება კომპლექსური ამოცანის გადაწყვეტით. მიზნის მისაღწევად გაყიდვის დროს აუცილებელია მეტი რაოდენობის მყიდველის დარწმუნება გასაყიდი პროდუქციის უპირატესობაზე.
წინ წაწევის სინონიმად გამოიყენება მარკეტინგული კომუნიკაციის ტერმინი. ეს არის მარკეტინგული ინფორმაციის გაცვლა ორ ან უფრო მეტ ადამიანს შორის. მარკეტინგული ინფორმაციის გავრცელება, როგორც ორგანიზაციის შიგნით, ისე მის გარეთ, კომუნიკაციური პროცესების საქმეა, რომლის საშუალებითაც ხდება ინფორმაციის გავრცელება პროდუქტზე და მომსახურებაზე.
კომუნიკაციურ პროცესებში საზოგადოებამდე ინფორმაციის მიტანა ხდება მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით:
ტელევიზია, რადიო, გაზეთი, ჟურნალი, ინტერნეტი, რომლის მეშვეობითაც ინფორმაცია გადაეცემა ინდივიდების დიდ ჯგუფს.
მარკეტინგული მიზნების მისაღწევად გამოიყენება მარკეტინგული კომუნიკაციის ოთხი ძირითადი საშუალება, რომელიც ემსახურება პროდუქციის წინ წაწევას ბაზარზე. ესენია: რეკლამა, პერსონალური (ინდივიდუალური) ვაჭრობა, ვაჭრობის წინ წაწევა და კომუნიკაცია – ურთიერთობები. აღნიშნული მარკეტინგული კომუნიკაციის ოთხი საშუალების გარდა, პირდაპირი მარკეტინგის ფუნქციებს ასრულებს სპონსორობა, ინტერნეტი, პიროვნებისაგან გაგებული ინფორმაცია, შეფუთვა, ექსპოზიცია გასაღების ადგილებში და სხვა.
კომუნიკაციის ყველა ეს საშუალება ატარებს მარკეტინგული ინფორმაციის სახეს, ხოლო ფორმით, შინაარსით და ინფორმაციის გავრცელების მეთოდით, უმეტესწილად, წარმოადგენს ზემოთ აღნიშნული საშუალებების ერთობლიობას.
კომუნიკაციის მიზნები მოქმედებს არა მარტო მარკეტინგული კომუნიკაციის კომპლექსის სტრუქტურაზე, არამედ მარკეტინგული კომუნიკაციის თითოეული საშუალების მახასიათებელზე. კომუნიკაციის მიზნის მიხედვით ისაზღვრება მაგალითად რეკლამის ინტენსივობა, რათქმაუნდა სხვა კომუნიკაციურ პროცესებთან ერთად. მრავალი კომპანია თავისი პროდუქტის რეკლამირებას დიდ დროს, დიდ ფულსა და რეკლამის სხვადასხვაობას ანიჭებს. (მაგ: მაგდონალდსმა გააკეთა 1000 – მდე სხვადასხვა რეკლამა თავისი ბუტერბროდების შესახებ და საკმაოდ დიდი ფულიც ჩადო მასში.; ასევე მოიმოქმედა Pროცტერ Gამბლე-ის კომპანიამაც და ამასთან სხვა დიდმა კომპანიებმა, რომლებიც პოპულარულ და ძლიერ ტელეეთერში რეკლამისთვის წუთში ნახევარ მილლიონ დოლარსაც იხდიან). მრავალი სარეკლამო განცხადებების გაკეთება ზოგიერთი პროდუქციისათვის აუცილებელია. ერთჯერადი სარეკლამო გამოსვლა საკმარისი არ არის პროდუქტის მყიდველუნარიანობის გასაზრდელად. ხშირად საჭირო ხდება ერთი და იმავე წინ წასაწევად რამდენიმე რეკლამის შექმნა, რათა მომხმარებლისათვის მოსაბეზრებელი არ იყოს ერთი და იმავე სახის რეკლამა. რეკლამის ცვლა საჭიროა მაშინ, თუ პროდუქციაზე მოთხოვნა იკლებს. სწორედ ამდაგვარად ხდება რეკლამასთან ერთად სხვა კომუნიკაციური პროცესების (პრეზენტაციები, საქველმოქმედო აქციები, ღონისძიებები) შესაბამისი დამუშავება და განხორციელება.
მარკეტინგული კომუნიკაციის დაგეგმვა იგება სტრატეგიული მიდგომის საფუძველზე. მარკეტინგული კომუნიკაციის პროგრამის შემქმნელს ხელთ უნდა ჰქონდეს მარკეტინგის მიმდინარე პროგრამა, ან კიდევ ინფორმაცია ორგანიზაციის მარკეტინგული მიზნების შესახებ.
ა მ რ ი გ ა დ, ეფექტური მარკეტინგული კომუნიკაციური პროცესების მართვა გულისხმობს ორგანიზაციებსა და საზოგადოებას შორის მჭიდრო კავშირსა და ურთიერთთანამშრომლობას, რომელსაც საფუძვლად უდევს კომუნიკაციური პროცესების მართვის გააქტიურება.


კომუნიკაციის ამოცანები თანამედროვე ბიზნესსა და შოუ-ბიზნესში

თანამედროვე ბიზნესის წარმატებას საფუძვლად უდევს კომუნიკაციების სისტემა. კომუნიკაციაზეა დამოკიდებული მართვის პროცესში წარმოშობილი პრობლემების გადაჭრა. განსაკუთრებით ის განაპირობებს მენეჯერის ინფორმაციით უზრუნველყოფას გადაწყვეტილებების მირების პროცესში. პროდუქციის შესახებ ინფორმაციის გავრცელების გარეშე წარმოუდგენელია კონკრეტული ბაზრის პირობებში საქონლის რეალიზება.
კომუნიკაციას უნდა ჰქონდეს საქმიანი სახე, წინააღმდეგ შემთხვევაში ეფექტიანობის მიღწევა გამორიცხულია. საქმიან კომუნიკაციებს საფუძვლად უდევს: საქმიანი ურთიერთობების თეორია; მეცნიერული ანალიზი; კომუნიკაციის თანამედროვე საშუალებები; კვალიფიციური კადრები. საქმიანი ურთიერთობების თეორიის საფუძველზე კომუნიკაციები არის შიდა და გარეთა, ანუ ორგანიზაციის საკუთარ თანამშრომელთა ურთიერთობა – კომუნიკაციები გარემოს ისეთ ელემენტებთან, როგორიცაა პარტნიორები და ფართო საზოგადოება.
ბიზნესის ეფექტინობა დამიკიდებულია ინფორმაციის მოძრაობაზე ხელმძღვანელობიდან მუშაკებამდე და მუშაკებიდან ხელმძღვანელობისაკენ, რომელიც მათ არკვევს ორგანიზაციაში შექმნილ ვითარებაში.
საქმიანი კომუნიკაციების დამყარება ორგანიზაციების შეიძლება გავრცელდეს რამდენიმე არხით.
დღეისათვის საწარმოების საზოგადოებასტან ურთიერთობის სფეროში აქტუალურია ერთიანი ინტეგრირებული თეორიის შემუსავების პრობლემა. მისი საშუალებით ორგანიზაციებში შეიქმნება კომუნიკაციების ძლიერი სისტემა, რომლის მეშვეობითაც დამყარდება კონსტრუქციული ურთიერთობები ორგანიზაციის გარემოსთან, როთაც ამაღლდება საქმიანობის ეფექტიანობა.
კომუნიკაციის გავრცელება ხდება ფორმალური და არაფორმალური არხებით. ბიზნესის სფეროში გავრცელებულ არაფორმალურ ინფორმაციებს არაზუსტი წყაროს რეპუტაცია აქვთ, მაგარამ მას საკმაოდ დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ, რადგან ასეთი ინფორმაციები სწორად ასახავენ რეალურად არსებულ მდგომარეოაბას.
კომუნიკაციის პროცესი როგორც უკვე ვიციტ შედგება შემდეგი ეტაპებისაგან. მასში მონაწილე ყველა ელემენტი თანაბრად მნისვნელოვანია საბოლოო ეფექტიანობის მისაღწევად. ეს ელემენტებია: ინფორმაციის გამგზავნი წყარო, სიმბოლოების დახმარებით კოდირებული ინფორმაცია, გადამცემი არხი, ინფორმაციის მიმღები. თავიდანვე ინფორმაცია სწორედ უნდა იყოს შერჩეული, წინააღმდეგ შემთხვევაში საბოლოოშედეგი უარყოფითი იქნება. საზოგადოებასტან ურთიერთობის ეფექტურობაზე ასევე დიდ გავლენას ახდენს მიმღები პირი, მის მიერ სწორად უნდა იყოს აღქმული ინფორმაცია, წინააღმდეგ შემთხვევაში მენეჯმენტის (ინგლ. მანაგემენტ _ მართვის ხელოვნება, წარმოების მართვა) პროცესი არაეფექტური იქნება.
ბიზნესი მუდმივად დაინტერესებულია საზოგადოებასთან კონტაქტი ჰქონდეს და თუ ეს ნორმალური კონტაქტია და არ ფუნქციონირებს კრიმინალურად ეს შეიძლება შეეხოს ახალი პროდუქტის გაშვებას ან გადასვლას ახალ შენობაში, ან ახალი პოტენციალური კლიენტების ,,ხელში ჩაგდებას”, კომპანიის პრეენტაციას ახალა ბაზარზე, ახალი სახელების გამოჩენას კომპანიის ხელმძღვანელობაში. სიახლის ნებისმიერი ასპექტი მოითხოვს შემდგომ ინფორმაციულ რეალიზაციას, რაც საზოგადოების ინტერესს წარმოადგენს. სხვა მხრივ, ბიზნესის წარმატება დამოკიდებულია საზოგადეობის ნდობაზე, რომელსაც შესაბამისად კომუნიკაციის და ამასთან მდგომი სხვადასხვა პრაქტიკის გამოყენება ესაჭიროება.
თანამედროვე ბიზნესში წინა პლანზეა არამარტო უბრალოდ კომუნიკაციის პროცესი, არამედ უკუკავშირის არსებობაც, თანაბარი უფლებებით სარგებლობენ მოლაპარაკეც და მსმენელიც კომუნიკაციასთან ერთად. იმისათვის, რომ წარმოდგენა გვქონდეს კომუნიკაციურ ციკლზე, საჭიროა ვიცოდეთ კომუკიჯაციური თეორიის შესახებ, როგორც ურთიერთობის პროცესზე. არსებობს სხვადასხვა კომუნიკაცია: კონტაქტით, ორიენტაციით, გარეგნობით, თავის დაქნევით, სახის გამომეტყველებით, ჟესტებით, პოზით, თვალებით, სიტყვის არავერბალური კომპონენტებით.
საზოგადოებასთან ურთიერთობის საკითხში ბიზნესის ეფექტურობისათვის საჭიროა კონკრეტულად ცამოყალიბდეს გადასაწყვეტი ამოცანების წრე. კომუნიკაციის ძირითადი ამოცანებია ამ სფეროში:
• დაეხმაროს ორგანიზაციას კრიზისული სიტუაციიდან გამოსვლაში საქმიან ურთიერთობათა მოწესრიგების გზით;
• შექმნას სამსახურში ნორმალური ფსიქოლოგიური კლიმატი, რომელიც ურთიერთპატივისცემის და ურთიერთნდობის გარემოს შექმის ხელნმძღვანელებსა და დაქვემდებარებულებს შორის.
• უზრუნველყოს ორგანიზაციის შესახებ არსებული შეხედულებების (ჭორებისა თუ სინამდვილის) დროულად გამოვლენა.
• ხელი შეუწყოს ორგანიზაციაში მომუშავეთა ადაპტაციას მაკროგარემოში მომხდარ ცვლილებებთან.
• იბრძოლოს ორგანიზაციის შესახებ არასწორი ინფორმაციის გავრცელების საზღვრების გაფართოების წინააღმდეგ, მისი დროულად გამოვლენისა და საზოგადოებასტან კონტაქტის გაძლიერებით.
• ხელი შეუწყოს ორგანიზაციისათვის მისაღები და სასარგებლო საზოგადეობრივი აზრის ჩამოყალიბებას საქველმოქმედო და სხვა სახის ღონისძიებებში მონაწილეობით.
• უზრუნველყოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის ქვედანაყოფის თანამშრომელთა მიერ ხელმძღვანელთა კონსულტანტის როლის მარალ დონეზე შესრულება.
• დროულად გამოავლინოს სარაეფექტური კავშირები და უარი თქვას მათზე, ხელი შეუწყოს კონკურენტებთან ნორმალური ურთიერთობის დამყარებას და იბრძოლოს კონკურენტებისაგან `მტრის ხატის~ შექმნის წინააღმდეგ.
• გამოიყენოს ინფორმაციის გავრცელების არაფორმალური არხები საჭიროების შემთხვევაში.
• დროულად დაადგინოს საქმიანი კომუნიკაციების ცალკეულ სახეებზე (პიროვნებათაშორისი, ორგანიზაციული) უარყოფითად მოქმედ ფაქტორები და გაატაროს ღონისძიებები მათ უარყოფითი ზეგავლენის სალიკვიდაციოდ.

კომუნიკაციების წარმოებისა და მოქმედების ფართო სპექტრი ხელს უწყობს ბიზნესის წარმატებულ და ეფექტურ საქმიანობას. მისი თითოეული ამოცანის გათვალისწინება და შესრულება წარმატებულ შედეგს მისცემს ორგანიზაციას არსებობისათვის.
კომუნიკაციას დიდი ყურადღება ეთმობა შოუ-ბიზნესში არსებულ ურთიერთობებშიც, რომელიც მიზნად ისახავს შოუ-ბიზნესში არსებული ვარსკვლავების ურთიერთობებს საზოგადოებასთან, მათ საქმიანობასთან და მოღვაწეობასთან დაკავშირებით. კომუნიკაციის ეს პროცესი ძირითადად ვლინდება მათი იმიჯის შექმითა და ფორმირებით, მარკეტინგული სტრატეგიების გატარებით და სხვა ძირითადი ღონისძიებების დაგეგმვით. კომუნიკაციის ძირითადი დანიშნულებაა საზოგადოების გარკვეული ჯგუფების მოზიდვა და მათში სასურველი განწყობისა და იმიჯის შექმნა, ფორმირება. ამას კი შესაბამისად ესაჭიროება მენეჯერ-პროდიუსერი, რომელიც საზოგადოებაში წინასწარ გაავრცელებს ინფორმაციას კომუნიკაციის საშუალებით მომავალი ამბებისა და სანახაობების შესახებ. შოუ-ბიზნესში უდიდეს როლს თამაშობენ იმიჯმეიკერები, რომლებიც გამუდმებით ზრუნავენ თავიან კლიენტზე შესაბამისად მის ჩაცმულობაზე, გარეგნობაზე, ვარცხნილობაზე და სხვა. სწორედ ისინი ქმნიან პოპ-ვარსკვლავების სახეებს.


Kკონფლიქტოლოგიის საფუძვლები და კომუნიკაცია

კონფლიქტი (ლათ. ცონფლიცტუს - შეჯახება) ადამიანთა ურთიერთქმედების ფორმაა, რომლის დროსაც ჭარბობს დაპირისპირების, მტრობის ტენდენცია, ირღვევა ერთიანობის, თანხმობისა და თანამშრომლობის მიღწეული დონე. კონფლიქტები სხვადასხვა მასშტაბის და სახისაა. Kონფლიქტის მდგომარეობაში შეიძლება იყოს სხადასხვა ადმიანი, სოციალური ერთობები და სამოქალაქო ინსტიტუტები, კულტურები და ცივილიზაციები, ისტორიული სისტემები და საზოგადოებრივი განვითარების ტენდენციები.
შეიძლება ითქვას რომ არ არსებობს ცხოვრების არცერთი სფერო, რომელიც თავისუფალი იქნებოდა კონფლიქტებისაგან. ჩალკე აღებული პიროვნებაც კი განიცდის შინაგანი უთანხმოების, გრძნობებისა და მოთხოვნილებების კონფლიქტის, სურვილებისა და აკრძალვების ბრძოლის მდგომარეობას.
კონფლიქტის გამოვლინებანი უაღრესად მრავალფეროვანია, კონფლიქტები შეიძლება წარმოიშვას ცალკეულ დაჯგუფებებს შორის, და მან შეიძლება მიიღოს სხვადასხვა სახის მიმართულებრივი ხასიათი.
სამეცნიერო ლიტერატურაში კონფლიქტის მრავალი განსხვავებული განსაზღვრება არსებობს. თითოეული მათგანი ხაზს უსვამს კონფლიქტის მდგომარეობის ერთ ან რამდენიმე თავისებურებას, რაც მნიშვნელოვანია რომელიმე მეცნიერებისათვის, მაგალიტად ფსიქოლოგიის, სოციოლოგიის კულტუროლოგიის, ისტორიის ან კვლევების ამოცანებიდან გამომდინარე.
თანამედროვე დასავლურ ლიტერატურაში ყველაზე უფრო გავრეცელებულია ამერიკელი მეცნიერის ლუის კოზერის განსაზღვრება, რომელიც შესულია მრავალ ლექსიკონსა და ენციკლოპედიაში. კოზერის განმარტებით, კონფლიქტი არის ,,ბრძოლა ფასეულობებისათვის და პრეტენზიები გარკვეულ სოციალურ სტატუსზე, ხელისუფლებასა და მატერიალურ კეთილდღეიბაზე, რომელიც ყველასთვის არაა საკმარისი; ბრძოლა, რომელშიც კონფლიქტის მდგომარეობაში მყოფი მხარეების მიზანს წარმოადგენს მეტოქის ნეიტრალიზაცია, მისთვის ზიანის მიყენება ან მოსპობა.”
შეძლება გამოიყოს კონფლიქტის მდგომარეობისათვის დამახასიათებელი საერთო ნიშნები, მისი გამოვლენის სრულიად სხვადასხვა სფეროში.
1. კონფლიქტის აუცილებელი პირობაა სულ ცოტა ორი მხარის არსებობა. ეს მხარეების შეიზლება იყოს ინდივიდები, ადამიანთა ჯგუფები, კლასები, კულტურების კი. ეს პირობა არ ნიშნავს, რომ კონფლიქტში ყოველთვის მხოლოდ ორი მხარეა. ის შეიძლება გაცილებით მეტი იყოს.
2. კონფლიქტის აუცილებელი პირობაა ,,დეფიციტის” არსებობა, ე.ი მატერიალური და სულიერი კეთილდღეობის შეზღუდული რაოდენობა, როდესაც ყველა მსურველს არ შეუძლია სრულიად დაიკმაყოფილოს თავისი მოთხოვნები. ამასთან დეფიციტი შეიძლება სრულიად სხვადასხვა იყოს. ეს შეიძლება იყოს საგნები, ფასეულობები, სულიერი და მატერიალური დოვლათი, სოციალური ფუნქციები, პრესტიჟული საქმიანობა და საზოგადოებრივი როლი, ბიუროკრატიული თანამდებობები და სამუშაო ადგილები.
3. კონფლიქტები წარმოიშობა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც მხარეებს ერთმანეთის ხარჯზე სურთ მიზნის მიღწევა ან სარგებლის მიღება. Aსეთ შემთხვევაში ერთი მხარის წარმატება ნიშნავს მეორე მხარის წარუმატებლობას. ამიტომ კონფლიქტში მყოფი მხარეები ყოველთვის ესწრაფვიან მოპირდაპირე მხარის ლიკვიდაციას, ან სულ ცოტა კონტროლის ქვეშ მოქცევას, აქედან გამომდინარეობს ის პიროვნული ელემენტი რაც არსებობს პრაქტიკულად ნებისმიერ კონფლიქტში.
4. კონფლიქტური ურთიერთობების მნიშვნელოვან ასპექტს ხელისუფლება წარმოადგენს. Kონფლიქტის სიტუაციაში საქმე ეხება ყოველთვის იმ საზოგადოებრივი პოზიციის მიღწევის, შეცვლის ან შენარჩუნების მცდელობას, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელია მეორე მხარის ქცევის კონტროლირება და წარმართვა.
ამა თუ იმ კონფლიქტის აღსაწერად აუცილებელია ვიცოდეთ შემდეგი მონაცემები:
1. კონფლიქტის მხარეთა მახასიათებლები – მათი ფასეულობები და მოტივაციები, მისწრაფებები და მიზნები, ინტელექტუალური, ფსიქოლოგიური და სოციალური რესურსები კონფლიქტის წარმართვის ან გადაწყვეტის დროს, მათი წარმოდგენები კონფლიქტის შესახებ, არჩეული სტრატეგია და ტაქტიკა.
2. კონფლიქტის მხარეების ურთიერთობის წინაისტორია – ერთმანეთთან დამოკიდებულობა, ორმხრივი სტერეოტიპები და მოლოდინები და რაც მთავრია მათი შეხედულებების პოლარულობის ხარისხი.
3. იმის ბუნება რამაც კონფლიქტამდე მიგვიყვანა – მისი საზღვრები, მოტივაციური ფასეულობა, განსაზღვრება, პერიოდულობა.
4. სოციალური გარემო, რომელიშიც წარმოიშვება კონფლიქტი – სხადასხვა ინსტრუმენტები, დაწესებულებები, შეზღუდვები. ჭახალისების ან შეკავენის დონე, იმის და მიხედვით თუ რა სახის სტრატეგია და ტაქტიკა არის არჩეული კონფლიქტის წარმართვის ან გადაწყვეტისას, ის სოციალური ნორმები და ინსტიტუციური ფორმები, რომლებიც არსებობს კონფლიქტების რეგულირებისათვის.
5. დაინტერესებული მხარეები – მათი დამოკიდებულება კონფლიქტის მხარეებსა და ერთმანეთისადმი, დაინტერესება კონფლიქტის ამა თუ იმ შედეგით, მათი მახასიათებლები,
6. კონფლიქტის მხარეთა მიერ გამოყენებული სტრატეგია და ტაქტიკა – უპირატესობების. ნაკლოვანებების და სუბიექტური შესაძლებლობების შეფასება ან შეცვლა, ერთი მხარის ცდები ზეგავლენა მოახდინოს მეორე მხარის წარმოდგენებზე პირველის უპირატესობის ან ნაკლოვანობების თაობაზე და ა.შ.
7. კონფლიქტების შედეგები მისი მონაწილეებისა და დაინტერესებული მხარეებისათვის – სარგებელი ან დანაკარგები, დაკავშირებული კონფლიქტის უშუალო საგანთან, კონფლიქტის მხარეების შინაგანი ცვლილებები, ერთმანეთთან დამოკიდებულობაში მომხდარი ცვლილებები და ა.შ.
კონფლიქტს თან ახლავს ორი მოვლენა – უთანხმოება და დომინირება. უთანხმოება აღწერს მონაწილეთა შეხედულებების, ინტერესებისა და მიზნების მდგომარეობასა და ორიენტაციას, რაც გამოიხატება მოთხოვნებში. უთანხმოება აყალიბებს ქცევის მეტოქეობრივ ტიპებს. Qცევის მოდელი შეიზლება სამი ტიპის იყოს:
• მიზნების მიღწევა სხვა ჯგუფების ხარჯზე;
• საკუთარი პოზიციების ნაწილობრივი ან მთლიანი დათმობა;
• ორივე მახრის ინტერესების თანაბარი დაკმაყოფილება.
D დომინირება გულისხმობს სოციალურ იერარქიას ადამიანთა ერთობებში და ბრძოლას პრიორიტეტული პოზიციებისათვის. იქ, სადაც არის იერარქია, ყალიბდება სტატუსური მიზიდულობის გარკვეული ხარისხი. ეს ქმნის ადამიანების მოტივაციის პრიორიტეტული პოზიციებისათვის საბრძოლველად და აგრეთვე, ,,სტატუსური დაძაბულობის” გარკვეულ ხარისხს. ესაა შედეგი მეტოქეობისა უკეთესი პოზიციების ფლობის უფლებისათვის. დომინირება – მოქმედებათა სისტემაა, რომელიც ემყარება მისწრაფებას ძალის გამოყენებისაკენ. ძალის კატეგორია კი აღიწერება ისეთი ტერმინების მეშვეობით როგორიცაა: ,,ხელისუფლება”, ,,სტატუსი”, ,,ფული”, ,,ზემოქმედება”, ,,რესურსები”, ,,აგრესია”.
კონფლიქტების საერთო მდგომარეობაზე დიდი გავლენას ახდენს სოციალური სისტემის სტრუქტურული მახასიათებლები. შაზოგადოების სოციალური სტრუქტურა სოციალური კონფლიქტების ერთ-ერთი ძირითადი წყაროა. ის არსებიტ ზეგავლენას ახდენს, როგორც კონფლიქტურობის მდგომარეობის რაოდენობრივ მხარეზე, ასევე მისი გამოვლინების თვისობრივ თავისებურებებზე.
საზოგადოების განვითარებასთან ერთად კიდევ უფრო რთულდება მისი სოციალური სტრუქტურები. შრომის დანაწილების პროცესი კიდევ უფრო გაძლიერდა. თანამედროვე ცხოვრების ფორმატა მრავალფეროვნება, სოციალური პროცესების დინამიკა მრავალგზის ზრდის ადამიანებს, მათ გაერთიანებებსა და ორგანიზაციებს შორის შემთხვევით და აუცილებელ კონფლიქტების რცხვს, რაც თავის მხრივ საზოგადოებაში ადიდებს კონფლიქტების ოდენობას. რა თქმაუნდა არ შეიძლება გაკეთდეს დასკვნა საზოგადოების განვითარების კვალობაზე სოციალური კონფლიქტების ზრდის კანონზომიერების შესახებ, მაგრამ ის სავსებით დამაჯერებლად უარყოფს ილუზიას თვალსაწიერ მომავალში უკონფლიქტო საზოგადოებრივი ურთიერთობების თაობაზე.
საზოგადოების სოციალური სტრუქტურის თავისებურებების გარდა სოციალური კონფლიქტურობის მდგომარეობაზე მნიშვნელოვან ზეგავლენას ახდენს სოციალური პროცესების ცვალებადობა. ამ მხრივ განასხვავებენ სტაბილურ და დინამიურ საზოგადოებრივსი სტემებს. სტაბილურია საზოგადოებრივი სისტემა, სადაც საზოგადოებრივი ცხოვრების ცვლილებები ხდება საზოგადოებრივ ურთიერთობათა თვისობრივი მდგომარეობის მდგრადობის პირობებში. დინამიურია საზოგადოებრივი სისტემა, სადაც ცვლილებები შეეხება საზოგადოებრივი ცხოვრების საფუძვლებს. სოციალურ კონფლიქტს ადგილი აქვს როგორც სტაბილურ ისე დინამიურ საზიგადოებაში, და არცერთ მათგანს არ გააჩნია დამანგრეველი ძალა საზოგადოებრივი სისტემისა, უფრო მეტიც მათი არსებობა ამ სისტემაში იწვევს ისეთ ცვლილებებს, რომლებიც მხოლოდ აძლიერებენ საზოგადოებრივი წყობის საფუძვლების სიმტკიცეს.
კონფლიქტს გააჩნია შემდეგი სახის ფუნქციები:
• სასიგანალო ფუნქცია – კონფლიქტი საზოგადოების გარკვეული მდგომარეობის მაჩვენებელია, ე.ი იქ სადაც კონფლიქტია, ჩვეულ საზოგადოებასი რარაც მოიშალა.
• საინფორმაციო ფუნქცია - ის თითქოს მსგავსია საიოფორმაციო ფუნქციისა, მაგრამ იგი უფრო ფართოა და გარკვეულ სრულ ინფორმაციულ დატვირთვას ატარებს.
• სოციალური კომფლიქტის მადიფერენცირებელი ფუნქცია – ის ახასიათებს სოციალური დიფერენციაციის პროცესს, რაც წარმოიშობა კონფლიქტის გავლენით.
კონფლიქტური ურთიერთობა დამოკიდებული კონფლიქტის მხარეების ქცევის სტრატეგიაზე, რომელიც ხუთი სახისაა:
1. თავის არიდების სტრატეგის – ირჩევენ იმ შემთხვევაში თუ კი კონფლიქტის მონაწილე ავლენს დაჟინებისა და კოოპერაციულობის დაბალ ხარისხს.
2. ორთაბრძოლის სტრატეგია - ხასიათდება კონფლიქტის მხარეების აქტიური ქცევით, მრავალფეროვანი რესურსების გამოყენების გზით, იმისათვის რომ კონფლიქტის მეორე მონაწილეს დათმობაზე წასვლა აიძულონ.
3. დათმობის სტრატეგია - რეალიზდება იმ შემთხვევაში თუ დომინირებს ოპონენტთან კოოპერაციის და თანამშრომლობისაკენ მისწრაფება.
4. თანამსრომლობის სტრატეგია – მიმართულია ორმხრივად მისაღები გადაწყვეტილებების ძიებისაკენ. ისინი ტანამშრომლობას განიხილავენ როგორც მიზნების მიღწევის ხერხს.
5. კომპრომისის სტრატეგია – გულისხმობს გადაწყვეტილებების ძიებას, რომელიც ემყარება მხარეტა ურთიერთობებს. თითოეული მხარის წაგება რაიმე თვალსაზრისით წონასწორდება მოგებით სხვა საკითხში.
თავის არიდების, დატმობის და ტანამშრომლობის სტრატეგიები დამახასიათებელია კონფლიქტის ფარული ფორმისათვის, ხოლო რაც შეეხება ორთაბრძოლის სტრატეგიეს ის დამახასიათებელი ღია აშკარა კონფლიქტისათვის, რომელიც მწვავე ფრომით მიმდინარეობს.

Mმედიაცია

კონფლიქტის მოგვარების ხელოვნება

მედიაცია კონფლიქტების მოგვარების საკმაოდ ცნობილი მიმართულებაა დასავლეთის რიგ ქვეყნებში. იგი ფართოდ გამოიყენება კონფლიქტების მოსაგვარებლად როგორც ოჯახებში, საქმიან წრეებში, ასევე საზოგადოების სხვა ფენებში.
კონფლიქტის მიმდინარეობისას მედიაციის საშუალებიტ დაპირისპირებულ მხარეებში შეზლება გამოინახოს ის ჯანსაღი პოტენციალი და სურვილი, რომელიც ხელს შეუწყობს კონსტრუქციული დიალოგის დაწყებას და მედიატორის დახმარებით შეთანხმების მიღწევას.
სწორედ ეს არის მედიატორის ფუნქცია _ და პირირსპეირებული მხარეების მიყვანა მოლაპარაკების მაგიდასათან, მოლაპარაკების წარმართვა სპეციალური ტექნიკის გამოყენებით და მხარეების შეთანხმებამდე მიყვანა შემდეგი საწყისი აუცილებელი წესების დაცვით _ კონფიდენციალურობით, მხარეების მიმართ ნეიტრალური პოზიციის გამოვლენით, არ გასამართლებითა და საკუთარი აზრის არ გამოთქმით, რჩევის არ მიცემით. ეს ყოველივე საკმაოდ ზოგადი აღწერაა იმ რთული პროცესისა, რასაც მედიაცია ჰქვია. იმისათვის, რომ თვალნათლივ წარმოვიდგინოთ, თუ რა განსხვავებაა ჩვეულებრივ მოლაპარაკებასა და მედიაციის ტექნიკით გამართულ მოლაპარაკებას შორის, განვიხილოთ ჩვეულებრივი მოლაპარაკების პროცესი, რომელიც ძალიან ხშირია ჩვენს რეალობაში და, შემდგე შევადაროთ იგი მედიაციის საშუალებით წარმართულ მოლაპარაკებას.
ჩვეულებრივი მოლაპარაკება შემდეგნაირად ვითარდება: მოლაპარაკებისას მხარეები აფიქსირებენ თავიანთ პოზიციებს, საუბრობენ მხოლოდ მათზე და ნაკლებად ეხებიან თავიანთ ინტერესებს, საჭიროებებს და იმ მთავარ პრობლემას, რომელიც მოითხოვს დაუყოვნებლივ გადაწყვეტას.
მედიაციის საშულებით წარმართული მოლაპარაკება კი შემდეგნაირად ვითარდება _ სმოლაპარაკებისას მხარეები საუბრობენ თავინთ საჭიროებებზე, ინტრესებზე და განიხილავენ პრობლემას, ეძებენ მისი მოგვარების, გადაჭრის გზებს.
როგორც ვხედავთ, საკმაოდ დიდი განსხვავებაა ჩვეულებრივი გზით წარმართულ მოლაპარაკბასა და მედიაციის გამოყენებით გამართულ მოლაპარაკებას შორის.
პირველ შემთხვევაში მხარეები მხოლოდ პოზიციების დაფიქსირებას ანდომებენ დროს და არ საუბრობენ თავიანთ საჭიროებებსა და ინტერესებზე და ამის გამო უჭირთ მათ პრობლემის გადაჭრა, ხოლო მეორე შემთხვევაში, ანუ მედიაციის გამოყენებით მოლაპარაკების წარმართვისას წარმოჩინდება ის მნიშვნელოვანი მოლაპარაკების სახეობა, რომელიც მხარეებს აძლევს იმის საშუალებას, რომ ისაუბრონ თავიანთ საჭიროებებზე, ინტერესებზე და იმუსაონ პრობლემის მოგვარებაზე მედიატორის დახმარებით.
როგორც უკვე ავღნისნეთ მედიაცია ის ტექნიკაა, რომლის გამოყენებისას კონფლიქტის მოგვარება მოლაპარაკების შედეგად სავსებით შესაძლებელია. ეს ის პროცესია, რომლის სწორად წარმართვისას ორი დაპირისპირებული მხარე იწყებს დიალოგს გამოთქვამს ტავის მოსაზრებებს, ეძებს გზებს პრობლების გადასაჭრელად და ბოლოს, კონფლიქტის მოგვარებაზე თავად მუშაობს. შორიდან ისე გამოიყურება თითქოს მხარეები თვითონ ეძებენ გამოსავალს შექმნილი სიტუაციიდან, მუშაობენ კონფლიქტის მოგვარებაზე. სინამდვილეში მედიატორი უძღვება ამ პროცესს და სწორედ მისი დამსახურებაა, თუ ყველაფერი ასე გამოიყურება შორიდან.
მედიაცია დაპირისპირებულ მხარეებს სთავაზობს, თავად გადაწყვიტონ თავიანთი კონფლიქტი იმის მაგივრად, რომ სხვა ინსტიტუტსა თუ პიროვნებას მისცენ მისი მოგვარების საშუალება, მათ ნაცვლად გადაწყვეტილების მიღების უფლება.
მედიაციის საშუალებით დაპირისპირებული მხარეები მიდიან მოლაპარაკების მაგიდასტან იმისათვის, რომ მოუსმინონ ერთმანეთს. ამასთანავე, ერთმანეთს გაუზიარონ ის იდეები, რომლებიც პრობლემის მოგვარებას დაეხმარება და თუ მოისურვებენ, დადონ ხელშეკრულება, რომელიც დაწვრილებით აღწერს მათ მოთხოვნებსა და საჭიროებებს.
მედიატორი არ არის მოსამართლე რომელიც გამოავლენს დამნაშავეს და შემდეგ უფლებამოსილია, რომ გამოიტანოს განაჩენი. მედიატორის მოვალეობაა: გაამხნეოს მხარეები მოლაპარაკების პროცესში აქტიური მონაწილეობის მისაღებად და მათ გადასცეს პროცესის განვითარებისათვის ხელშემწყობი ძალაუფლება. მან უნდა აგრძნობინოს მხარეებს რომ სწორედ ისინი არიან მთავარნი მიმდინარე კონფლიქტის მოგვარებაში და მედიატორი კი დამხმარეა, რომელიც ხელს უწყობს ორივე მხარეს იმაში, რომ საუკეთესო გამოსავალი მოძებნონ. ეს გამოსავალი კი საბოლოო ჯამში ორივე მხარისათვის მისაღები და მომგებიანი უნდა იყოს.
მედიაციაში არ არსებობს მართალ-მტყუანი, წაგება-მოგება. ეს ის პროცესია, რომელშიც ორივე მხარის საჭიროება და თვალსაზრისია გათვალისწინებული და, საბოლოო ჯამში, ორივე მხარე მოგებული რჩება მოლაპარაკების შედეგად.
მედიაციის პროცესში ხუთი საფეხურია: პროცესის მშენებლობა, საკუთარი ხედვის გაზიარება, სიტუაციის გარკვევა, იდეების განვითარება და გადაწყვეტილების მიღება.

განვიხილოთ თითოეული საფეხური ცალ-ცალკე:

1. პროცესის მშენებლობა: მედიატორი ორივე მხარეს უხსნის თავის როლს მოლაპარაკების პროცესში და დაწვრილებით აცნობოს პროცესის მიმდინარეობის წესებს. ამის შემდეგ იგი უხსნის ორივე მხარეს პროცესის მსვლელობის წესებს და იღებს უკუკავშირს იმასთან დაკავშირებით, თუ რამდენად გაიგეს და გაიზიარეს მხარეებმა მის მიერ შეთავაზებული წესები. მედიატორი ჯგუფის მუშაობის ნორმებს ადგენს და იწყებს დღის წესრიგის შემუშავებას ორივე მხარესთან ერთად.
2. საკუთარი ხედვის გაზიარება: ამ დროს მხარეები ჰყვებიან მომხდარი კონფლიქტის შესახებ, ანუ გადმოსცემენ თავიანთ ხედვას მომხდარ კონფლიქტზე _ ხდება ინფორმაციის გადმოცემა და მხარეების დაცლა ემოციებისა და ფაქტებისაგან, რაც მათ მომხდარი კონფლიქტის შედეგად დაუგროვდათ. მედიატორი ორივე მხარეს ეხ,არება რათა მათ აღიარონ ერთამანეთის სინამდვილე, სუბიექტური რეალობა ხედვა მომხდარი კონფლიქტისა.
3. სიტუაციის გამორკვევა: ამ დროს მედიატორი ცდილობს მიღებულ ინფორმაციასა და საკითხებზე მუშაობას, საკითხების გამორკვევას, საერთო ინტერესების გამონახვას და მათ მნიშვნელობაზე ხაზგასმით საუბარს.
4. იდეების განვითარება: ამ დროს მედიატორი აფიქსირებს მხარეების მიერ გამოთქმულ აზრებს, მათ მიერ მიგნებულ გამოსავალს კონკრეტული სიტუაციიდან. იგი ხალეს უწყობს მათი იდეების განვითარებას.იწყება გამოსავლის ძიება შექმნილი მდგომარეობიდან, რაზედაც ორივე მხარე მედიატორისდახმარებით მუშაობს.
5. გადაწყვეტილების მიღება: ამ დროს ორივე მხარე იწყებს ფიქრს კონფლიქტის შედეგად შექმნილი პრობლემის გადაჭრაზე. მედიატორი აფიქსირებს პრობლემის მოგვარების სხვადასხვა ვარიანტებს, რომლებიც მხარეების მიერ მოფიქრებული და დასახელებულია.მედიატორი მხარეებტან ერთად ეძებს ოპტომალურ ვარიანტს ჩამოთვლილთაგან და მატთან ერთად ადგენს დაწვრილებით შეთანხმება – ხელშეკრულებას.
მედიაცია დღესდღეობით ერთ-ერთი ეფექტური ფორმაა კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარებისა. მედიაციის გარდა, პრობლემის გადაჭრის სხვადასხვა მეთოდები არსებობს – ფასილიტაცია, კონსულტაცია, არბიტრაცია. (წარმოადგენს მოლაპარაკებების პროცესებს სადაც მესამე მხარე მთავარი და წამყვანი ფიგურაა: ფასილიტატორი, არბიტრი(შუაკაცი მოდავე მხარეთა შორის).
მედიაციის შესწავლა და დანერგვა საშუალებას იძლევა, რომ ჩვენს ცხოვრებაში მომხდარი კონფლიქტები წარმატებული მოლაპარაკებებით მოვაგვაროთ. ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ მედიაცია პოლიციის , სასასმართლოს, არაოფიციალური მრჩევლების – მომრიგებლობის ალტერნატივაა. ეს ალტერნატივა კი მართლაც ბრწყინვალე საშუალებაა, რომ კონფლიქტი გასამართლების, გამტყუნება გამართლებისა და რჩევის მიცემის გარეშე მოვაგვაროთ.
მოლაპარაკებებისა და კონფლიქტების მოგვარების ნეიტრალური ტექნიკა – მედიაცია, მშვიდობის მშენებლობის პროცესის განუყოფელი ნაწილია.


კომუნიკაცია და კრიზისული სიტუაციები.

კრიზისი, როგორც წესი, მოულოდნელია და მის დაძლევას სწრაფი საპასუხო ქმედება სჭირდება. კრიზისი არღვევს ჩვეულ რითმს და იწვევს გაურკვევლობასა და სტრესს. მისი გამომწვევი მიზეზები საკმაოდ მრავალია. კრიზისს ადვილად შეუძლია მაღალ ჩინოსანი პირის ან ორგანიზაციის რეპუტაციის შელახვა და აქედან გამომდინარე არასასურველი შედეგების მიღება. კრიზისის სწორად მართვა კი იძლევა რეპუტაციის არა მხოლოდ შენარჩუნებას, არამედ ამაღლების საშუალებასაც. კრიზისის დაძლევის საუკეთესო საშუალებაა მისთვის მზადყოფნა. მაშინ როდესაც კრიზისულ სიტუაციას ცოთა დრო რჩება ფიქრისათვის და მითუმეტეს გეგმის დასაწყობად მაქსიმალურად უნდა შევეცადოთ შესაბამისი კრიზისული გეგმის მოსამზადებლად, თორემ ძნელია მისი მართვა იოლი გზით. კრიზისული სიტუაციებში მოქმედების საუკეთესო კურსია გულახდილობა და ზრუნვა ჯურნალისტების დასახმარებლად. ისინი ყველა შემთხვევაში თქვენის დახმარებით, თუ მის გარეშე მაინც დაწერენ და გადასცემენ თავიანთ სტატიებსა და რეპორტაჟებს. თქვენსავე ინტერესში შედის მონაწილეობა მიიღოთ ჟურნალისტური შემოქმედების პროცესში, თუნდაც მასალა უარყოფითი იყოს, თქვენთვის ამოსავალი წერტილი უნდა იქნეს ის, რომ თქვენი პოზიცია სწორად იქნეს გადმოცემული. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მაგალითად სამთავრობო კრიზისის შემთხვევაში საინფორმაციო საშუალებებით გაიჟღერებს ასეთი ფრაზა: `მთავრობის წარმომადგენელმა არაფერი გვიპასუხა ჩვენს კითხვაზე~, რაც დამეთანხმებით ეჭვსა და ჭორს ბადებს, რომელიც უკვე მართვისათვის სერიოზული და პრობლემატური ხდება. ნებისმიერ შემთხვევაში კრიზისული სიტუაციების დროს ჟურნალისტებს სჭირდებათ სრული ინფორმაცია და თუ მათ შესაბამისი ინფორმაცია ვერ მიიღეს, ისინი იწყებენ ჭორების წერას, რომელიც შემდგომ უმართავი ხდება. კრიზისული სიტუაციების დროს აუცილებელია შერჩეული იყოს კრიზისის მენეჯერი და შესაბამისად კრიზისის მართვის ჯგუფის წევრები. მათ უნდა ჰქონდეთ განსაზღვრული თავიანთი როლი, სამოქმედო გეგმა და მოვლენათა განვითარების შესაძლო სცენარები. მათ უნდა შეეძლოთ შესაბამისი პრობლემატურ საკითხებსა და ტენდენციებზე ინფორმაციის მოგროვება.
კრიზისის შემთხვევაში აუცილებელია მაშინვე პრესასთან დაკავშირება წინააღმდეგ შემთხვევაში მასმედია ახალ ამბებს სხვისგან შეოტყობს და არც თუ ისე სრული და სასურველი ფორმით. აუცილებელია შეიქმნას 24 საათიანი მედიაცენტრი-ცენტრალურ ადგილას, საიდანაც გავრცელდება ინფორმაცია, გადამუშავდება ჭორები, შეგროვდება ფაქტები და გაიმართება ბრიფინგები. პრესბრიფინგი კრიზისის მენეჯერებთან და მის თანამშრომლებთან ერთად გააგებინებს მასმედიასაც და საზოგადოებას, რომ სიტუაციებს საკმაოდ კარგად ფლობს და ხორციელდება მასზე მუშაობა. აუცილებელია ბრიფინგებზე ითქვას, `მხოლოდ ის, რაც იცით’’ და საჭიროა თავი იქნეს შეკავებული ვარაუდის გამოთქმისაგან. არაა აუცილებელი საუბარი ჭორებზე დაყრდნობით `თუ რაიმე არ იცით სჯობს აღიაროთ ან თქვათ, რომ ამ საკითხის კვლევა ჯერჯერობით არ დასრულებულა’’.
აუცილებელია ოპერატიულად იქნეს შეგროვებული ინფრომაციები სტანდარტული სქემის მიხედვით: ვინ, რა; როდის, სად და როგორ. ხოლო პასუხი კითხვაზე `რატომ’’ მიიღება მოგვიანებით.
კრიზისული სიტუაციების დროს, როდესაც ფიგურირებენ უმთავრესად უწყების და მთავრობის ხელმძღვანელები ან სხვა მარალი რანგის ოფიციალური პირები აუცილებელია და სასურველია მათი წარდგენა საზოგადოების წინაშე მასმედიასა თუ სხვა ღონისძიებების დახმარებით.
კრიზისის დროს აუცილებელია ისევ სრული და მართალი ინფორმაციის მიწოდება ყველა თანამშრომლისა და უახლოესი გუნდური მოკავშირეებისათვის, წინააღმდეგ შემთხვევაში სწორედ მათი მეშვეობით შესაძლებელია მოხდეს ინფორმაციის არასწორად გადატანა და ჭორების გავრცელებაც.
მოცემულ მომენტში აუცილებელია სიმშვიდის შენარჩუნება, დახვეწილობა. აუცილებელია აგრძნობინოთ სხვას, რომ მათი დახმარება გჭირდებათ, ნუ იქნებით დაბნეული და დათრგუნული.
კრიზისულ სიტუაციებში დიდ როლს მასმედია თამაშობს, სწორედ აქედან გამომდინარე აუცილებელია Yჟურნალისტებთან შეხვედრისათვის მომზადება და შესაბამისი დროის შერჩევა. აუცილებელია ჩანიშნულ იქნეს იმ ჟურნალისტთა გვარები, რომელთაც შეკითხვებით მოგმართეს. ჩანიშნული უნდა იქნეს ასევე ის პასუხებიც, რაც დაპირდით და რა ვადაში. თუ ჟურნალისტმა მოისურვა აღნიშნულ საჭირო პიროვნებასთან საუბარი, ხოლო მოცემულ მომენტში კი პიროევნებამ ვერ შესძლო მათთან დაკავშირება, აუცილებელია მოგვიანებით გადაურეკოთ, წინააღმდეგ შემთხვევაში ჟურნალისტი სხვაგან მოიძიებს მცდარად მოწოდებულ ინფორმაციას და აქედან გამომდინარე უყურადღებობის გამო პუბლიკაციაზე დაიკარგება კონტროლი.
საზოგადოების წინაშე აუცილებელია თანაგრძნობის გამოხატვა და შესაბამისი დამაჯერებელი ტონით საუბარი, რომელიც მოიტანს საზოგადოების ნდობას. ამ მომენტისათვის რასაც შეჰპირდებით საზოგადოებას აუცილებელია, რომ სწრაფადვე შესრულდეს. არ არის აუცილებელი ვინმეს დადანაშაულება, რადგან ეს გამოიწვევს უარყოფით უკუკავშირს საზოგადოებასთან.
კრიზისულ სიტუაციებში მხარდაჭერისათვის აუცილებელია მესამე მხარის მოშველება, რომლებიც სანდო რეპუტაციის ადამიანების სახელით სარგებლობენ საზოგადოებაში, რათა მათ მიიპყრონ საზოგადეობის ყურადღება და შესძლონ მათზე ზეგავლენის მოხდენა და გადმობირება.
აუცილებელია გადამოწმდეს მასმედიაში გამოქვეყნებული მასალები და შესაბამისად მონიშნული უნდა იქნეს შეცდომები და სწრაფადვე უნდა მოხდეს მასზე რეაგირება. აუცილებელია შეიქმნას `შემფასებელთა ჯგუფი’’, რომელიც შეიწავლის პრობლემას და მის, მომავალში თავიდან აცილების გზას დასახავს. ასევე მნიშვნელოვანია კრიზისის დასრულების შემდგომ კრიზისის დაძლევის გეგმის და საზოგადეობის რეაქციის შეფასება.
ა მ რ ი გ ა დ, კრიზისული სიტუაციის დაძლევის საუკეთესო საშუალება მისთვის მზადყოფნა და შესაბამისი კომუნიკაციური ღონისძიებების მიმართულებრივი განხორციელება. როდესაც კრიზისული სიტუაცია დგება ცოტა დრო რჩება ფიქრისთვის და მითუმეტეს გეგმის დასაწყობად. თუ თანმიმდევრულად არ იქნა კრიზისული სიტუაციის დაძლევის გეგმა შემუშავებული, მოვლენებს ვერარ გავაკონტროლებთ.

არაფორმალური კომუნიკაციები

არაფორმალიზირებული კომუნიკაცია

გარდა ფორმალიზირებული ინსტიტუციონალიზირებული არხებისა პოლიტიკურ Pღ-ის მნიშვნელოვან სფეროდ გვევლინება არაფორმალიზირებული, არაინსტიტუციონალიზირებული კომუნიკაცია, რომელიც გულისხმობს არა მართვად და არა კონტროლირებად კომუნიკაციებს. მათ ხანდახან პირად და პიროვნულ კომუნიკაციებს უწოდებენ. ბოლო ათი წლის განმავლობაში გამოირკვა, რომ ის არც თუ ისე სტიქიური ხასიათისაა, პირიქით. არც თუ ისე იშვიათად გვხვდება სიტუაცია, როცა ფორმალიზირებული ინსტიტუციონალური მასობრივი ინფორმაციის არხებზე უშვებენ არაფორმალური კომუნიკაციების მექანიზმებს, ამიტომაც ხშირად არაფორმალიზირებული მასობრივი კომუნიკაციები Pღ ზემოქმედების ეფექტურ არხებს წარმოადგენს. არაფორმალიზირებულ კომუნიკაციურ პროცესებს პოლიტიკური Pღ-ის ჩარჩოებში მიაკუთვნებენ მოარულ ხმებს, ჭორებს, ანეგდოტებს, რომლებიც მასობრივი საუბრის საფუძველს წარმოადგენს.
მოარული ხმები - თავისებური გადაუმოწმებელი ინფორმაციაა ან ნებისმიერი ინფორმაციის დამახინჯებული ფორმაა, რომელიც ზეპირსიტყვიერად გადაიცემა და მისი ფუნქციონირება ხდება ხმოვანი ფორმით. მოარული ხმების წინა პირობად გვევლინება მითები და თქმულებები.
არაფორმალური კომუნიკაციების მკვლევარის, პლატონოვის განმარტებით მოარული ხმა ეს არის პიროვნებათაშორისი დამახინჯებული, ემოციურად შეფერილი ინფორმაციის გაცვლა. ხშირ შემთხვევაში მოარული ხმები აღმოცენდება ადამიანებისთვის საინტერესო საკითხის ირგვლივ, სრული ინფორმაციის არ არსებობს მიზნით.
მოარული ხმების დამახასიათებელი თვისებაა დამოუკიდებელი თემატიკა, სადაც მთავარი მომქმედი პირები არიან გამოჩენილი ადამიანები. მოვლენების გაზეთში ასახვა სხვადასხვა პერიოდში განსვავებული სახეს ატარებს, თუ წინათ იგი წარმოდგენილი იყო, როგორც საზოგადოებაში გავრცელებული ხმები, დღეს იგი რეალურია გაზეთის ფურცლებზე დასაბეჭდად. მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ შევარდნაძის ვილა ბადენ-ბადენში, რომელიც გერმანული გაზეთების გვერდებზე დაიბეჭდა.
შუბუტანის განმარტებით მოარული ხმები ეს არის კომუნიკაციის ცირკულირებადი ფორმა, რომლის მეშვეობით ადამიანები იმყოფებიან არაერთაზროვან სიტუაციაში, ერთიანდებიან და ქმნიან ან სიტუაციის ინტერპრეტაციას.
მოარული ხმისათვის დამახასიათებელია აღნიშნული მსმენელისათვის მისი ერთჯერადი ხასიათი, ანუ მეორედ ერთი და იმავე ადამიანს აღარ მოაწობედენ ინფორმაციას. მსმენელი შემდგომ ეტაპზე, თვითონ ხდება გამვრცელებელი. რაც ადამიანში იწვევს ფსიქოლოგიური შვებას. ხშირ შემთხვევაში მოარული ხმები კოლექტიურ მოლოდინსა და წარმოდგენებზე პასუხის გაცემას წარმოადგენს. ისინი პრინციპულად ანონიმურ ხასიათს ატარებენ.
მოარული ხმების ცირკულაციის შესწავლა პოლიტიკაში მნიშვნელოვანია ორი ძირითადი მიზეზის გამო. პირველი - საზოგადოებრივი აზრისა და განწყობის მნიშვნელოვანი ფორმაა და მეორე - პოლიტიკურ მოქმედებაზე, (მასობრივი, ელიტარული, ინდივიდუალური) ზემოქმედების ერთ-ერთ ყველაზე ეფექტური არხია.
ადამიანებზე ზემოქმედების ასეთი ძლიერი არხი შეუძლებელია შეუმჩნეველი დარჩენოდათ პროფესიონალებს. იაპონელებმა აღმოაჩინეს, რომ ზოგიერთ პროდუქტზე (წამლები, სამედიციო მომსახურეობა) რეკლამის გავრცელება ზეპირი გადაცემით უფრო ეფექტურია, ვიდრე საინფორმაციო სხვა საშუალებებით, რადგანაც ხშირად ჩვენთვის ზეპირი ინფორმაციები უფრო დამაჯერებელია ვიდრე ოფიციალური არხები.

მოარული ხმების ტიპები და ტიპოლოგია

არაფორმალიზირებული კომუნიკაციური პროცესების გამოკვლევებში ცნობილია მოარული ხმების ორი ძირითადი ტიპოლოგია. პირველი ეყრდნობა მოარული ხმების უეჭველობის ხარისხს, მეორე კი ემოციონალურ შეფერილობას.

1 ინფორმაციული ტიპოლოგია - ამ თვალსაზრისით ხმები იყოფა ოთხ ტიპად.
• აბსოლუტურად არასარწმუნო, არასანდო;
• უბრალოდ არა სანდო, საეჭვო;
• უტყუარი უეჭველი;
• რეალობასთან მიახლოებული;
ასეთი ტიპოლოგია სუბიექტურ ხასიათს ატარებს, მაგრამ მას ხშირად იყენებენ ამა თუ იმ პრაქტიკული მიზნის მისაღწევად ამა თუ იმ მოარული ხმის გაშვებისას, აუცილებელია მოხდეს მისი დამაჯერებლობის ხარისხის დოზირება.

2. ემოციონალური შეფერილობა - აქაც ოთხ ტიპს გამოყოფენ თითოეული მათგანი შეესატყვისება, ამა თუ იმ ემოციონალურ განწყობას, რომელსაც ეფუძნება და თვითონვე იწვევს.
“მოარული ხმა სურვილი” - ეს არის ისეთი ხმა, რომელიც შეიცავს მძლავრ ემოციონალურ სურვილს და გამოხატავს იმ აუდიტორიის მოთხოვნებსა და მოლოდინს, რომელშიც ვრცელდება. მაგალითად, როდესაც გიქმნიან კარგი ცხოვრების იმედს და ილუზიას პანიკას და აგრესიულობას ანეიტრალებენ. “ხავერდოვანი რევოლუციის” დროს დადიოდა ისეთი ხმები, თითქოს ე. შევარდნაძე რამოდენიმე თვეში აფხაზეთსა და სამაჩაბლოს დაიბრუნებდა, ხალხში იყო ამის სურვილი და მოთხოვნილება. ძალიან ბევრმა მოარულმა ხმამ და სპეციალისტების მიერ შექმნილმა იმიჯმა ჩამოგვიყალიბა ჩვენი პრეზიდენტის გარკვეული იმიჯი, რომელსაც ჩვენ ძალიან ბევრ რამეს მივაწერთ ისეთს, რაც მას რეალურად არ გაუკეთებია, ვერც გააკეთებს და საერთოდ არც უფიქრია. მაგრამ ჩვენ ამის გვჯერა, რადგანაც ის უკვე ჩამჯდარია ჩვენს ცნობიერში და არაცნობიერში. ერთის მხრივ ასეთი ხმები ამშვიდებს და მეორეს მხრივ ასეთმა ხმებმა შეიძლება მოსახლეობის დემორალიზაცია გამოიწვიოს და წინასწარ აუსრულებელი ოცნებების აღმოცენებას შეუწყოს ხელი. . მოარულ ხმად დღეს უკვე შეიძლება ჩაითვალოს ის, რომ ხელფასები და პენსიები გაორმაგდება და დროულად დარიგდება. დღეს უკვე დადის ხმები იმის შესახებ, რომ ამ დაპირებების არ შესრულებამ შეიძლება გამოიწვიოს საშინელი პროტესტი, რადგანაც მოლოდინის გაცრუება ხალხისთვის ძალზედ მტკივნეულია. ასეთი მოარული ხმა იყო ასევე გარიგება, რომელიც მიმდინარეობდა ოპოზიციასა და სახელისუფლებო ბლოკს შორის, რაც ერთის მხრივ მ. სააკაშვილის მიმართ იწვევდა აგრესიას, რადგანაც თუ გარიგება შედგებოდა მაშინ სააკაშვილს დაეხმარებოდა სამთავრობო ბლოკი და გაიყვანდა პირველ ადგილზე. გარკვეული დიდი მასისათვის ეს იყო მოლოდინის სურვილი, მაგრამ მეორეს მხრივ ეს იწვევდა აგრესიას, რადგანაც გარიგების მეშვეობით მ. სააკაშვილს დაუმსახურებლად მისცემდნენ გამარჯვებას. ეს მიზნობრივად მოარული ხმები იყო. აქ მოყვანილი მაგალითებიდან კეთდება დასკვნა, რომ ფორმალიზირებული ინსტიტუციონალური არხებით ხდება არაფორმალური კომუნიკაციური ხერხების გამოყენება, ანუ მოარული ხმები ვრცელდება ტელევიზიით, რადიოთი და პრესით.
“მოარული ხმა საფრთხობელა” - ეს არის მოარული ხმა, რომელსაც თან ახლავს და პარალელურად იწვევს ნეგატიურ განწყობას, შიშისა და პანიკის ემოციებს. ის ასახავს ამა თუ იმ აქტუალურ მაგრამ ადიტორიისთვის არასასურველ მოლოდინს. ერთის მხრივ ასეთ პოლიტიკურ Pღ-ს მიზნათ აქვს დასახული ხალხის შეშინება და მეორეს მხრივ ეს არის ახალი სოციალური ძალების წინააღმდეგობის აქტივიზირების მცდელობა, ქაოსის და გაუკვევლობის გაძლიერება და სოციალური სიმშვიდის განადგურება. როგორც წესი ასეთი მოარული ხმები წარმოიშვება და ჩნდება დიდი სოციალური და პოლიტიკური დაძაბულობის პერიოდში. მაგალითად ხშირად ასეთი მოარული ხმები ეფუძნება თითქოს და გარდაუვალი ფასების ზრდას, კვების პროდუქტის გაქრობას და საერთოდ სერიოზულ კატაკლიზმებს. ასეთ მოარულ ხმას შეიძლება მივაკუთვნოდ ის, რომ ივანოვმა სააკაშვილ-ბურჯანაძეს გაამარჯვებინა რევოლუციაში, იმიტომ რომ სანაცვლოდ აჭარა მიიღოს. საფრთხობელა მოარულ ხმას აქვს გაგრძელება, რომელსაც "აგრესიული მოარული ხმა" ეწოდება. ასეთი ხმა იწვევს არა მხოლოდ ნეგატიურ განწყობებს, არამედ კონკრეტულად არის მიმართული აგრესიული, ემოციონალური განწყობების სტიმულირებისაკენ, რაც შესაბამის ქმედით პასუხს გულისხმობს. ასეთი სახის ხმები აღმოცენდება ეროვნებათა შუღლის დროს, ჯგუფებსა და ეთნოს შორის სოციალური კონფლიქტების ფონზე. მათი ძირითადი ფუნქციაა მასობრივი აგრესიული ქმედებების პროვოცირება. მაგალითად რევოლუციის პერიოდში გავრცელებული მოარული ხმები იმის შესახებ, რომ სამოქალაქო ომი გარდაუვალია, ან იგივე ახლა გავრცელებული ხმა იმის შესახებ, რომ საპრეზიდენტო არჩევნებამდე მოხდება რომელიმე პოლიტიკოსის მკვლელობა, კერძოდ მ. სააკაშვილის. ძალიან დიდი შანსია იმისა, რომ ეს მკვლელობა მართლა განხორციელდება, რადგანაც ვიღაცა ამზადებს საზოგადოებაში მოლოდინს, ვიღაცას ჭირდება ასეთი მოარული ხმების გაშვება, რომ შემდგომ განხორციელებულ მოვლენას აღარ მოყვეს ისეთი პანიკა, როგორც ეს მოულოდნელობამ შეიძლება გამოიწვიოს და არა მარტო ამ მიზნით, ეს მოარული ხმა შეიძლება სწორედ იმიტომ გაუშვეს, რომ ბევრმა ადამიანმა სწორედ ასე იფიქროს, ხოლო არსი კი სხვა რამეში მდგომარეობდეს.
“აბსურდული მოარული ხმები” - ისინი შეიძლება იყვნენ სასურველი, საფრთხობელაც და აგრესიულიც, მაგრამ მთავრი მათში არის აშკარა აბსურდულობა. ასეთი ხმები ხშირად გვევლინება არეულობის შედეგად, უფრო ხშირად მასობრივი ცნობიერების გარდატეხის პერიოდში, როცა ადამინები დაბნეულნი არიან, ასევე ღირებულებების ტოტალიტარული ცვლილებების პერიოდში. მათი ძირითადი ფუნქციაა წარსულის ნამსხვრევებიდან და ახალი წარმოდგენების ჩარჩოებში ახლის შენების მცდელობა, სამყაროს შედარებით უფრო ადეკვატური ხატისა.

როგორ წარმოიშობა მოარული ხმები

არსებობს ორგანიზებული, მიზანმიმართული და უბრალოდ შექმნილი ხმები, ამა თუ იმ Pღ-ის ჩასატარებლად. ასეთი ხმები ყოველთვის როდი ექვემდებარება არაფორმალური ხმების კანონზომიერებებს.
მოარული ხმების მკვებავ “ტერიტორიად” მასალად ითვლება ისეთი ემოციები, როგორიცაა სიძულვილი, შიში და იმედი. ძირითად ფაქტორად პოლიტიკურ Pღ-ში მოარული ხმების აღმოცენება, გავრცელებისთვის ითვლება აუდიტორიის ინტერესი ამა თუ იმ თემისადმი და ინფორმაციის დეფიციტი. ცნობილია ორი ფუნდამენტალური პირობა, რომელთა დამთხვევაც შესაძლებელს და აუცილებელს ხდის მოარული ხმის არსებობას.
1. გარკვეული პრობლემისადმი საზოგადოებრივი ინტერესის აუცილებლობა.
2. სანდო ინფორმაციის დეფიციტი.
მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ მოარული ხმა ბურჯანაძე-სააკაშვილის შესახებ, რომ მათ (30-30) მილიონი ლარი აიღეს ბიუჯეტიდან და სოროსმაც დააფინანსა. საზოგადოებაში იყო ინტერესი იმის შესახებ, თუ როგორ შეძლეს, მათ ამხელა Pღ კამპანიის ჩატარება, ხოლო არსებული ინფორმაცია კი არ იყო სანდო.
არსებობს რამოდენიმე დამატებითი პირობა ხმების აღმოცენების გავრცელებისათვის. მათ მიეკუთვნება საზოგადოებაში არსებული ემოციონალური დაძაბულობის ხარისხი, სადაც წარმოიშობა მოარული ხმა და ასევე საზოგადოების ემოციონალურად ღარიბ მოსაწყენ სიტუაციაში ხანგძლივი ყოფნა, რაც იწვევს ემოციონალურ შიმშილს და ამ შიმშილის დაკმაყოფილებისაკენ სწრაფვას.
მოარული ხმის ინტენსიურობა (წარმოშობის ალბათობა, გავრცელების სიჩქარე და მასშტაბი, ბრბოს ქცევაზე ზემოქმედების ხარისხი) პირდაპირ კავშირშია მოარული ხმის ჭეშმარიტების ხარისხთან. მოარული ხმა წარმოადგენს ფუნქციას, რომელიც წარმოიშობა შინაარსიდან და ინფორმაციის სიზუსტის დონიდან. ეს კანონი შეიძლება გამოვხატოთ შემდეგი ფორმულით:
ექსპერიმენტულად დადგენილია, რომ მოარული ხმის გავრცელებას და ცირკულაციას ხელს უწყობენ ასევე ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა ემოციონალური გაუწონასწორებლობა, საფრთხის მოლოდინი, ასევე დემონტრაციული ჩაკეტილობა, შეტყობინების ექსკლუზიურობა და საიდუმლო ელფერი, რომლის ცოცხალი მაგალითი იყო ბერეზოვსკის თითქოს და გასაიდუმლოებული ჩამოსვლა საქართველოში, რამაც გამოიწვია არა ერთი მოარული ხმის წარმოშობა.

მოარული ხმის ტრანსფორმაცია

მოარული ხმების ცირკულაციის პროცესში ვღებულობთ მათ ტრანსფორმაციას სამი მიმართულებით.
1 მოარული ხმის დაბალანსება, დალაგება. - გადაცემის დროს მოარული ხმის შინაარსი მოკლდება, რაც გამოწვეულია დეტალების გაქრობით, რომელიც მოცემული აუდიტორიისთვის არსობრივი არ არის. ეს დეტალები შეიძლება იყოს შემხვედრი მანქანის ნომერი, ფერი, მარკა, ტანსაცმელი, ამინდის ხასიათი და სხვა.
2 მოარული ხმის ემოციონალური კომპონენტების აქცენტირება, გამახვილება - აქ ყურადღება მახვილდება იმ დეტალებზე, რომლებიც მნიშვნელოვანია აუდიტორიისათვის. ხაზგასასმელია ისიც, რომ ხმების დეტალების შეფასება განისაზღვრება სუბიექტური ფაქტორებით - ღირებულებებით, მოლოდინით, სტერეოტიპებით და აუდიტორიის განწყობილებებით.
3 მოარული ხმის თავისებური ადაპტაცია აუდიტორიის სპეციფიკისადმი - ანუ მოარული ხმის აღქმა და ადაპტაცია ხდება იმ ცხოვრებისეული წესიდან გამომდინარე, რომელშიც ის ვრცელდება.

ჭ ო რ ე ბ ი

ჭორი არის მოარული ხმების ნაირსახეობა. იგი საოცრად სიცოცხლისუნარიანია. ამ ადგილის დამკვიდრება ìგანპირობებულია სოციალურ-ფსიქოლოგიური ფუნქციების ნაირსახეობით. ძირითადი მათგანი ისევე, როგორც მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები¥გულისხმობს მასების ინფორმაციულ თვითდაკმაყოფილების შეჯერბას, მისთვის ხელმისაწვდომი არხების მეშვეობით. ამ ფუნქციას ჭორი ასრულებს, მისი ბუნებრივი წარმოშობის შემთხვევაში. ჭორი ასევე ხელოვნურადაც იქმნება. მას იგონებენ და ავრცელებენ მიზნობრივად, რადგანაც ჭორი მასების ფსიქოლოგიის ფორმირების სპეციალური მექანიზმია და შესაბამისად Pღ ზემოქმედების ხელსაყრელი ინსტრუმენტია.
ჭორი ორმაგ როლს თამაშობს. ერთის მხრივ მაკომპრომეტირებელ როლს ასრულებს, რომელსაც ხშირად იყენებენ წინასაარჩევნო და საარჩევნო კამპანიების დროს, ან თუნდაც პოლიტიკოსის გადაყენების მიზნით. მეორეს მხრივ ჭორი აღმავლობის ხელშემწყობი ინსტრუმენტი შეიძლება იყოს. მოარული ხმისაგან განსხვავებით, რომელიც ყოველთვის სწორი არ არის, ჭორი ნიშნავს მცდარ ან ჭეშმარიტ, შემოწმებულ ან შეუმოწმებელ, არასწორ, არასასურველ, მიკერძოებულ მაგრამ სიმართლის მსგავს ინფორმაციას პირადი საქმიანობის შესახებ და ფართო რეზონანსი გააჩნია. ჭორი განსაზღვრავს ელიტარული ჯგუფების ფარულ მხარეებს, ამიტომ ჭორი ყოველთვის წარმოიშობა მომღერლების, პოლიტიკოსების, მსახიობების და სხვა ცნობილ ფიგურების გარშემო. ცნობილი მსახიობი მარლენ დიტრიხი ამბობს: “ჯობია იჭორაონ ვიდრე დამივიწყონ”.
როგორც, წესი გამოყოფენ ჭორის ექვს ფუნქციას:
1. ინფორმაციულ შემეცნებითი ფუნქცია - მდგომარეობს იმაში, რომ იგი საეჭვოს ხდის ოფიციალურ ინფორმაციას, როგორც მისი განსაკუთრებული დამატება. ფსიქოლოგიური საქმე იმაშია, რომ იმ მომენტში როცა ადამიანი ხვდება კონკრეტულ ჭორს, ობიექტურ ინფორმაციაზე უჩნდება სუბიექტური მოთხოვნილება, რადგანაც თანამედროვე ადამიანი განიცდის, თავისებურ ემოციონალურ შიმშილს სუბიექტური ინფორმაციის მიმართ. პოლონელი მკვლევარი ს. ენდრჟევსკი წერს, რომ მოვლენებისადმი ემოციონალური მიდგომა თვითონ კომუნიკაციის ხერხია, რომლის მსვლელობის დროსაც ერთმანეთზე ლაგდება მთხრობელის და მიმღების თუნდაც არა განზრახული დეზინფორმაცია, რასაც მივყავართ იქამდე, რომ ინფორმაცია ნაკლებად ჭეშმარიტი ხდება და ნაკლბად წააგავს სიმართლეს. მას შეუძლია წარმოშვას და გაამყაროს გარკვეული განწყობები, მაგრამ ინფორმაციის დეფიციტის ლიკვიდირებას ვერ ახდენს.
2. აფილიტარულ-ინტერგაციული ფუნქცია - ჭორის გაცვლა გამოცვლა ადასტურებს, ხასიათებისა და ფასეულობების იერარქიების თანხვედრას, მოჭორავე ადამიანებს შორის. ჭორი არის სპეციფიური “ჩვენ - ცნობიერის” ფორმირების ერთ-ერთი ძირითადი ინსტრუმენტი. PPღ იყენებს ჭორს ზუსტად იმ პრინციპით, რომ შექმნას გარკვეული ჯგუფი, რომელიც მზად არის გაავრცელოს ესა თუ ის ჭორი და ამ მხრივ განამტკიცოს ამ ჯგუფების შიდა კავშირები.
3. გასართობ სათამაშო ფუნქცია - მოარული ხმებისაგან განსხვავებით, რომელსაც აღიქვამენ სერიოზულად, ჭორს ავრცელებენ მსუბუქად თამაშ-თამაშით. ირონიის გარკვეული დოზითაც კი და კომიზმის სხვადასხვა ფორმებით. ამ თვალსაზრისით ის უახლოვდება ანეგდოტს, თუმცა შედარებით კონკრეტულ და სიმართლის მსგავს ხასიათს ატარებს. ამას ხელს უწყობს ჭორის აზრობრივი სიმსუბუქე, და იგი როგორც ანეგდოტი თანამოსაუბრის გასართობ ხერხს წარმოადგენს.
4. პროექციულ-კომპენსატორული ფუნქცია - თითქმის ყველა ჭორი, ისეთიც კი, რომელიც სიმართლის მაგვარ ინფორმაციას ეყრდნობა მაინც მოგონილი ინფორმაციაა. ჭორის ობიექტზე ხდება ჭორიკანას მიდრეკილებებისა და ფარული თვისებების პროვოცირება, მიეწერება მათთვის დამახასიათებელი თვისებები, მათი პირადი სიმპატიები და ანტიპატიები.
5. სოციალური კონტროლის ფუნქცია - შიში, რომელიც დაკავშირებულია ამა თუ იმ ჭორის გავრცელებაზე განაპირობებს ამა თუ იმ ადამიანების ქცევას. განსაკუთრებით ეს ეხება კომფრომისტებს, მშიშარა პოლიტიკოსებს, ფსიქოლოგიურად არასაკმარის მობილურ ჯგუფებს. ამიტომაც ელიტას ეშინია ნეგატიური შეფასებებისა და იცვლის როლს, მაკონტროლირებად სტატუსიდან გადადის კონტროლირებად სტატუსში.
6. ტაქტიკური ფუნქცია - ჭორი შეიძლება გამოყენებული იქნეს თავისებური იარაღის სახით, პოლიტიკოსებს თუ მასობრივი ჯგუფებს შორის ბრძოლაში. ჭორის გავრცელება შეიძლება მოხდეს, ოპონენტის რეპუტაციასა და იმიჯზე ნეგატიური ზემოქმედების მოსახდენად, ამიტომ იგი "შავი" Pღ-ის ინსტრუმენტია, რომელიც იწვევს ამა თუ იმ პოლიტიკოსის ვარდნასა თუ საბოლოო დასამარებას.

ა ნ ე გ დ ო ტ ე ბ ი

მასობრივი არაფორმალური კომუნიკაციების მრავალსახეობიდან აღსანიშნავია ანეგდოტები, რომელიც ფუნქციონირებს ხმების და ჭორების თანაბრად, მაგრამ ლიტერატურული ფორმის განსაზღვრული დასასრულით განსხვავდება მათგან. საიდუმლო არ არის, რომ ცნობილი პოლიტიკოსები აგროვებენ საკუთარი თავის შესახებ დაწერილ ანეგდოტების კოლექციას. აღსანიშნავია ე. შევარდნაძე, რომელიც გზავნიდა სპეციალურ ადამიანებს ანეგდოტების მოსაგროვებლად, რომელსაც ყვებოდნენ თბილისის აბანოებსა და ბაზრებში. მასობრივ ცნობიერებაში კონკრეტულ პოლიტიკოსებზე ანეგდოტების ფუნქციონირება მეტყველებს საზოგადოებაში მის პოპულარობაზე, რის შესაბამისადაც ანეგდოტი ითვლება პოლიტიკური Pღ-ის ინსტრუმენტად. პოლიტიკური ანეგდოტი გვევლინება მნიშვნელოვან საშუალებად პოლიტიკურ ბრძოლაში, რომლის ძირითადი დავალებაა მოწინააღმდეგის დისკრედიტაცია და მომხრეებში სიმპატიის ჩამოყალიბება.
ჩვეულებრივად ანეგდოტი ყალიბდება ბუნებრივი გზით და სპონტანურად ვრცელდება მასობრივ ცნობიერებაში, რაც აირეკლება შემდგომ მოსახლეობის მიერ პოლიტიკოსის აღქმაში. ანეგდოტი შეიძლება სპეციალურადაც შედგეს და გავრცელდეს ამა თუ იმ პოლიტიკური ფუნქციის შესასრულებლად. მაგრამ მისი ეფექტურობა დამოკიდებულია არა მის „ბუნებრივ“ და „ხელოვნურ“ წარმოშობაზე არამედ იმაზე იპოვის თუ არა მოგონილი ანედგოტი „ბუნებრივ“ გზებს გასავრცელებლად. ცნობილია, რომ საკუთარი პოპულარობის გასაძლიერებლად ბევრი პოლიტიკოსი სპეციალურად იგონებს საკუთარ თავზე სხვადასხვა ანეგდოტებს, რომელიც გათვლილია ამომრჩევლების სხდადასხვა ჯგუფებზე, რადგანაც მოსახლეობის ფენებს შორის არსებობს მნიშვნელოვანი განხეთქილება განათლების, კულტურის დონეებს შორის, ასევე მათ პოზიციებს შორის პოლიტიკურ ცხოვრებაში, რის შესაბამისადაც ფუნქციონირებენ და ფესვებს იდგამენ სხვადასხვა სახის ანეგდოტები.

როგორ ვებრძოლოთ ჭორებსა და მოარულ ხმებს

მოარულ ხმებთან აქტიური ბრძოლის მეთოდებს გამოიყენებენ კრიტიკულ სიტუაციაში, როცა ომისა და სოციალური კატაკლიზმების შედეგად პოლიტიკური ინსტიტუტების ზემოქმედება სუსტდება, ხოლო სტიქიურად წარმოშობილი ხმების როლი მკვეთრად იზრდება. ასეთ სიტუაციაში მოქმედებს ორი ვარიანტი: ან გაჩუმება, რაც ხშირ შემთხვევაში მოარულის ხმების განმტკიცების ტოლფასია, ან მოარული ხმის აქტიური უარყოფა. ორივე შემთხვევაში ტაქტიკა წამგებიანია. მაშინ როცა ოფიციალური ინსტიტუციონალური არხები სდუმან, მასები მათ არაკომპეტენტურობაზე და მოარული ხმების ჭეშმარიტებაზე აკეთებენ დასკვნებს, და თუ კი ხმა აქტიურად უარყოფილია, იგივე დასკვნა კეთდება, რადგანაც პირდაპირი უარყოფის ფორმები ყურადღებას უფრო იპყრობს და არასასურველ ინფორმაციის გავრცელებას უწყობს ხელს.
ყველაზე ეფექტურ საშუალებად ითვლება არაპირდაპირი, შეფერილი, ირიბი უარყოფა, რომელიც მიმართულია არა ინფორმაციის გამეორებაზე, არამედ მასთან ბრძოლაზე. ხშირ შემთხვევაში ეფექტურად შეიძლება ჩაითვალოს ყურადღების გადატანის გაფანტვის ილეთი, რომლის არსიც, მდგომარეობს ახალი ისეთი თემების შემოგდებაში, რომელიც მასობრივ ცნობიერებას ახალ მიმართულებას აძლევს. გარდა ამისა არსებობს ეგრეთ წოდებული მინიმიზაციის ხერხი, რაც მოარული ხმების დადებითი კომპონენტების აქცენტირებას გულისხმობს.
ძირითადად მოარული ხმების წინაღობის ყველაზე ოპტიმალური ხერხია მისი სწრაფი ჩაქრობა, სასურველი ფაქტებით. რადგანაც ხმა გავრცელდა, ესე იგი მასებში არსებობს მოთხოვნილება ამა თუ იმ ინფორმაციაზე, ამ მოთხოვნილების დაკმაყოფილება და ვაკუუმის შევსება უნდა მოხდეს დამაჯერებელი ინფორმაციით.
ერთ შემთხვევაში მოარულ ხმებს უნდა ვებრძოლოთ და მეორე შემთხვევაში მოარული ხმებით უნდა ვისარგებლოთ, ანუ ჩავახშოთ სხვისი და გავავრცელოთ საკუთარი.
განხილული თემიდან, იმედია ყველანი დავრწმუნდით იმაში, თუ რაოდენ დიდი მნიშვნელობა ენიჭება არაფორმალიზირებულ არხებს პოლიტიკურ Pღ-ში Gგანსაკუთრებით საქათველოში, სადაც საკმაოდ ემოციური ადამიანები ცხოვრობენ და სადაც ოჯახის ტრადიციების, მეზობლობის და ნათესაური ინსტიტუტები საკმაოდ მყარი და იმავ დროულად გენეტიკურად გაპირობებულია.
ქართველი კაცი ყოველთვის ეყრდნობოდა ავტორიტეტს, მეგობრის აზრს და ხდებოდა აზების გაზიარება. Qქართულ ნიადაგზე, მისი კულტურიდან, ტრადიციებიდან და ისტორიული მრწამსიდან გამომდინარე, არაფორმალიზებულ კომუნიკაციებს ფართო გამოყენება აქვს და ექნება, რაშიც კიდევ ერთელ დავრწმუნდით ამ გარდამავალ პერიოდში.
თემაში განხილული ეტაპების შესწავლა საშუალებას გვაძლევს განვსაზღვროთ მოარული ხმისა თუ ჭორის გამომწვევი მიზეზები, ცირკულაციის პროცესში მიღებული ტანსფორმაციის სახეები და რაც ყველაზე აუცილებელია, მათთან ბრძოლის ხერხები.
Qქართულ სინამდვილეში საწიააღმდეგო რეალობას ვაწყდებით.Mმხოლოდ არაპრფესიონალიზმით შეიძლება აიხსნას ისეთი გავრცელებული
მაგალითები, როცა პოლიტიკოსი ან მისი „დამცველი“ საჯაროდ ახდენს ბრალდების გამეორებას და შემდეგ გულდასმით თავის მართლებას. Mმოარული ხმების ანალიზი, შესწავლა, შეგროვება სახელმწიფოებრივ ინტერესებშიც კი ჯდება, რადგანაც უნიკალურ შესაძლებლობას იძლევა შეისწავლო და მართო მოსახლეობის მოთხოვნები, არეგულირო საზოგადოებრივი აზრის განვითარება, ქვედინებები და შესაბამისად ერთი ნაბიჯით გაუსწრო, როგორც მოვლენებს ისე კონკურენტებს.
Yყოველთვის უნდა გვახსოვდეს, რომ არაფომალიზებული არხების გამოყენება, რამდენადაც ეფექტურია, იმდენად საფრთხილოა, რადგნაც პატარა შეცდომამაც კი შეიძლება მოვლენა ჩვენს საწინააღმდეგოდ შემოატრიალოს.
Aაქედან გამოგვაქვს დასკვნა, რომ მოარულ ხმებს ერთ შემთხვევაში უნდა ვებრძლოთ და მეორე შემთხვევაში მოარული ხმებით უნდა ვისარგებლოთ, ანუ ჩავახშოთ სხვისი და გავავრცელოთ საკუთარი.


ეტიკეტის თავისებურებები

ყოველ ერს, მისთვის დამახასიათებელი წარსული, აწმყო და განსაზღვრული მომავალი აქვს. კონკრეტული ერის ისტორიაზე, მის წარსულზე მრავალმა ფაქტორმა მნიშვნელოვანი ზემოქმედება მოახდინა, რამაც მისი ფსიქიკური ხასიათი თანდათანობით ჩამოაყალიბა და თანამედროვე სახე მიიღო.
დიპლომატიურ ეტიკეტს, როგორც დიპლომატიური ქცევის ნორმას, განსაკუთრებული, სპეციპიკური ნიშნები აქვს. დიპლომატის ქცევის მიხედვით მსჯელობენ მის ქვეყანაზე. არასწორი ქმედებით დიპლომატს შეუძლია ჩრდილი მიაყენოს სამშობლოს.
დიპლომატმა ან ბიზნესმენმა საკუთარი წესები და მანერები სხვას არ უნდა მოახვიოს, ის ყოველთვის მოწიწებით უნდა ექცეოდეს მასპინძელთა ადათ-წესებს. დაუშვებელია მასპინძელი ქვეყნის წეს-ჩვეულებათა კრიტიკა.
სხვადასხვა ქვეყნის წარმომადგენლები არა მარტო განსხვავებულად წარმართავენ მოლაპარაკებებს, არამედ, ამგვარადვე აღიქვამენ ერთმანეთს.
მსოფლიო ქვეყნებსა და ერებს დიპლომატიური და საქმიანი ურთიერთობის საკუთარი მიდგომები, ტრადიციები და წეს-ჩვეულებები გააჩნია. მნიშვნელოვანია თუ არა ისინი სხვადასხვა კულტურის წარმომადგენელთა შეხვედრისას? თანამედროვე მსოფლიოში ადამიანთა ურთიერთობის ინტენსივობა ეროვნული საზღვრების წაშლას იწვევს და ერთიანი (უნიფიცირებული) წესებისა და ნორმების ჩამოყალიბებას განაპირობებს. საერთაშორისო კავშირების განვითარება, კულტურის, მეცნიერებისა და განათლების სფეროში მიმდინარე კარდინალური ცვლილებები ამ პროცესს კიდევ უფრო აჩქარებს.
ადამიანთა ურთიერთობის ეროვნული თავისებურებების საკითხის შეფასებისას საყურადღებოა მათი ზემოქმედების ხარისხის გარკვევაც. კერძოდ, როდისაა უფრო ძლიერი ეროვნული თავისებურებების გავლენა, ვთქვათ, მოლაპარაკების წარმართვის დროს? შვედი მკვლევარი კ. იონსონი მიიჩნევს, რომ მხარეთა ინტერესების თანხვედრის შემთხვევაში ეროვნული განსხვავებები თითქმის შეუმჩნეველია, ხოლო კონფლიქტურ სიტუაციაში _ მნიშვნელოვან როლს ასრულებს.
დიპლომატიური თუ საქმიანი ურთიერთობის ეროვნული თავისებურებების განხილვამდე სასურველია რამდენიმე საკითხის გარკვევაც. სახელდობრ, პირველი _ ეროვნულ სტილში იგულისხმება კონკრეტული ქვეყნისათვის და არა ეროვნებისათვის დამახასიათებელი სტილი. მაგ, საფრანგეთში მცხოვრები გერმანელი დიპლომატიური თუ საქმიანი მოლაპარაკების დროს შეიძლება ნაწილობრივ ეროვნულ თავისებურებებს ამჟღავნებს, მაგრამ მთლიანობაში თავის ქცევას ფრანგული სტილითა და მიდგომებით წარმართავს; მეორე _ აუცილებელია გაითვალისწინოთ, რომ მთელი თავისი სირთულეებითა და ნიუანსებით პრაქტიკულად შეუძლებელია ურთიერთობის ეროვნული სტილის ,,აბსოლიტური ობიექტურობითა და სიზუსტით’’ აღწერა; მესამე _ ეროვნული სტილი ესაა მოცემულ ერში შედარებით გავრცელებული, უფრო მეტად მოსალოდნელი აზროვნებისა და ქცევის თავისებურებები. ისინი მოცემული ქვეყნის ყველა ადამიანისათვის კი არ არის დამახასიათებელი, არამედ უფრო ტიპიურია, ზოგადია.
ეროვნულ თავისებურებათა ცოდნა საზღვარგარეთ თავისებური მეგზური და უცხოელი პარტნიორის შესაძლებელი ქცევის ორიენტირია.


როცა არ არის ტაქტი და ზომა, ირღვევა ჰანგი,
ტკბილი მუსიკაც ხდება მაშინ აუტანელი.

უილიამ შექსპირი






საქმიანი წერილის შედგენა

• საქმიანი წერილი უფრო დამარწმუნებელი იქნება, თუ გამოვიყენებთ `მაგიურ სიტყვებს~. ანუ ისეთებს, რომლებსაც ადრესატი კეთილმოსურნედ აღიქვამს და მასში დადებით ემოციებს აღძრავს. ასეთი სიტყვებია: გულწრფელი, შესანიშნავი, მიმზიდველი, მთავარი, მხურვალე, დაუვიწყარი, სასიამოვნო, საკვირველი, ენერგიული, აქტიური, ამაღლებული და სხვა. აღნიშნული სიტყვები საქმიან წერილს დამაჯერებლობას მატებენ და ადრესატის პატივისცემას იმსახურებენ.
• უნდა გვახსოვდეს, რომ ყოველი დაწერილი სიტყვა მისი ავტორისა და ფირმის სახეა, შეუფერებელ ადგილას გამოყენებულმა სიტყვამ, რა გინდ მაგიურიც არ უნდა იყოს, შეიძლება უარყოფითი რეაქცია გამოიწვიოს.

• საქმიანი წერილის შედგენის ზოგადი მოთხოვნებია:

1. იგი უნდა იყოს მკაფიო და ლაკონური, მაქსიმუმ 1-1,5 გვერდი ნაბეჭდი;
2. რთული სიტყვებისა და ბუნდოვანი აზრების გარეშე;
3. უნდა აისახოს აუცილებლობის სპეციფიკა;
4. მასში გათვალისწინებული უნდა იყოს ადრესატის ინტერესები და სურვილები.
• ყურადღება უნდა მივაქციოთ: კონვერტს, ბლანკს, ტექსტის შინაარსის თანმიმდევრობას, მართლწერას, კორექტურულ შეცდომებს, წერილის დასაწყისშივე კეთილგანწყობილების შექმნას.

• ნებისმიერი საქმიანი წერილი ყოველთვის რაიმე გარიგების მიზნით იწერება. პრაქტიკაში არსებობს მისი შედგენის მაგიური წესი, რომლითაც ადრესატის ყურადღება მახვილდება და შემდგომი მოქმედება სტიმულირდება. ამ წესით საქმიანი წერილი ასეთი სქემით შედგება:

ყურადღება  ინტერესი  თხოვნა  მოქმედება


ყველაზე რთულია წერილის დაწყება, პირველი ფრაზის დაწყება. მან ადრესატის ყურადღება უნდა მიიპყროს. ამიტომ გასათვალისწინებელია მიმღების სურვილები, პრობლემები, მიზნები და სხვა. თუ შევძლებთ ყურადღების მიპყრობას, საჭიროა შემდეგ უკვე ინტერესის აღძვრა, რასაც შესაძლებელია ურთიერთმისაღები და სასარგებლო პერსპექტივები ჰქონდეს. შემდეგ კი თხოვნა დასათანხმებლად და ბოლოს კონკრეტული მოქმედების შეთავაზება.
ხშირად წერილს აქვს პოსტკრიპტუმი `` P. შ.`` , რითაც ადრესატის ყურადღება და დაინტერესება კიდევ უფრო მახვილდება.

• საქმიანი წერილი ფირმის ან ორგანიზაციის ბლანკზე იბეჭდება. მასზე გამგზავნის რეკვიზიტები აღინიშნება. გარეგნულად ბლანკი ფირმის თავისებური სავიზიტო ბარათია.
• ყოველგვარი წერილი კონვერტზე ადრესატის მისამართის აღნიშვნით იწყება. იმისათვის, რომ წერილი მან დროულად მიიღოს, მისამართის სრულყოფილი მითითებაა საჭირო. თავდაპირველად ავღნიშნოთ: ,,ვის” და ,,სად”.
• ადრესატის მისამართი იწერება ორჯერ კონვერტზე. მარჯვენა ქვედა მხარეს და მარცხენა ზედა მხარეს.
• შემდეგ აუცილებელია ადრესატის ინიციალებისა და გვარების დაწერა.
• პირველად იწერება ინიციალები, შემდეგ გვარი. თავაზიანობა მოითხოვს ინიციალების წინ შემოკლებით დაიწეროს ,,ბ-ნ” ან ,,ქ-ნ”.
• საერთაშორისო ეტიკეტის მიხედვით ყოველთვის იწერება ჯერ სახელი, შემდეგ გვარი. (არსებობს გამონაკლისი წვეყნებიც)
• თუ ადრესატს რაიმე წოდება გააჩნია აუცილებლად უნდა მივმართოთ ამით.
ბატონო + წოდება + გვარი ,
• თუ წერილი მხოლოდ ადრესატმა უნდა მიიღოს საჭიროა გვარის შემდეგ კონვერტზე მივანიშნოთ ,,პირადად” (პერსონალ , ცონფიდენტიალ.)
• ამის შემდგომ საჭიროა იმ ორგანიზაციის დახახელება სადაც მუშაობს ადრესატი, შემდეგ კი უნდა მიეთითოს ფირმის მისამართი. (სახლის ნომერი, ქუჩის, ქალაქის დასახელება, საფოსტო ინდექსი და ქვეყანა.)
• თუ კი რაიმე ინფორმაციას ვაგზავნით ბუკლეტის ან ბროშურის სახით უნდა მიეთითოს აუცილებლად ,,ნაბეჭდი პროდუქცია”


გამოსვლის ტექნიკა

დიდი მნიშვნელობა აქვს გამომსვლელის ტექნიკას: ჟესტ-მიმიკას, ხმის ტემბრს, ემოციურობას, პოზას, მანერებს, გარეგნობას, ქცევებს და ა. შ. გარეგნობა აყალიბებს პირველ შთაბეჭდილებას და ამ პოზიციიდან აღიქმება წარმოთქმული სიტყვაც. უნდა ვეცადოთ მსმენელები ისხდნენ წინა რიგებში, კომპაქტურად. კომპაქტური აუდიტორიის მართვა უფრო ადვილია, ვიდრე გაფანტულის.

1. გარეგნობა – გამომსვლელი ჩაცმული უნდა იყოს უბრალოდ და წესიერად. კოსტუმი არ უნდა იყოს მყვირალა ფერის ანდა ძლიერ მოდური, დეტალებით გადატვირთული. ეს დე3ტალები ყურადღებას უფანტავს მსმენელს. უსიამოვნო შთაბეჭდილებას ტოვებს დაჭმუჭნული ტანისამოსი. უნდა ერიდოთ ექსცენტრიულობას. ტანსაცმელი არ უნდა იწვევდეს აუდიტორიის გაკვირვებას, შურს.
2. პოზა – მიუღებელია მაგიდაზე გადაწოლა, კედელზე მიყუდება. ძნელია ყურადღების კონცენტრაცია უმოძრაო პოზაზე. ასევე უარყოფითად აღიქმება ტანის რხევა, ადგილის ტკეპნა, უმიზნოდ სიარული, ერთიდაიგივე მოძრაობების გამეორება და ა.შ. გამომსვლელი უნდა იდგეს გამართული. სწორი პოზა საკუთარ თავში დარწმუუნებულობას და მდგრადობას ბადებს. თავისუფალი, სწორი, მოხერხებული პოზა წინასწარ უნდა დამუშავდეს. პოზის შეცვლა მოსახერხებელია პაუზის დროს. სწორი მოძრაობები წინ უნდა უსწრებდეს აზრის სვლას. ამით ხაზი ესმება სიტყვის გამომსახველობით მომენტებს. დაგვიანებული მოძრაობები კი ფანტავს ყურადღებას.
3. მანერები – სწორი მანარები გარეგნობაზე უფრო მნიშვნელოვანია. უშფოთველად მიდით არჩეულ ადგილამდე. გზაში არ გადააწყოთ ჩანაწერები, არ დაიწყოთ კოსტუმის შეკვრა და ჰალსტუხის გასწორება. არ დაიწყოთ საუბარი მოხერხებული პოზის მიღებამდე. არ მიმართოთ მზერა საკუთარი ფეხსაცმელებისაკენ ან ფანჯრისაკენ. შეხედეთ მსმენელებს. გამომეტყველება უნდა გქონდეთ დაუძაბავი და არა მოღუშული, თუმცა სერიოზული. მსმენელთან კონტაქტი იკარგება თუ დროდადრო ფანჯარაში იყურებით. მიუღებელია მსმენელებზე, როგორც ცარიელ ადგილზე ყურება. მიაპყარით მათ აზრიანი მზერა. ეს მატტვის სასიამოვნოა, რადგან ქმნის პირადი ყურადღების შთაბეჭდილებას. შეცვალეთ მზერის მიმართულება აზრის ცვლილებასთან ერთად.
4. ჟესტები – ჟესტ-მიმიკა იძლევა ინფორმაციის 40%-ს. ჟესტები არის:
• გამომსახველობითი; იგი ახლავს კულმინაციურ ადგილებს;
• აღწერითი _ გამოხატავენ გადასვლას, მოძრაობას;
• მიმართებითი – ყველაზე მარტივი ჟესტებია;
• მიმბაძველობითი.
ჟესტები უნდა იყოს ძალდაუტანებელი, მათ უნდა ვიყენებდეთ საჭიროების შემთხვევაში. არ უნდა ჩავახშოთ ჟესტები, თორემ იქმნება შებოჭილობის, არაგულწრფელობის შთაბეჭდილება. ჟესტიკულაცია უნდა იყოს მრავალფეროვანი, დამუშავებული. იგი არ უნდა იყოს გამუდმებული.
5. ხმოვანება – დიდი მნიშვნელობა აქვს ხმის ინტენსივობას. ხმამაღალი საუბრისთვის საჭიროა საკუთარ თავში დარწმუნებულობა. ხმოვანება ეყრდნობა სწორ სუნთქვას (ღრმასა და კონტროლირებადს). ფრაზის ბოლოს არ უნდა გამოგელიოთ ჰაერი.
6. ტემპი - აქ შემოდის რამდენიმე ელემენტი:
• მეტყველების სისწრაფე – ზედმეტ სისწრაფეს იწვევს სიმორცხვე, შფოთვა. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ გამომსვლელს უნდა სწრაფად მოიშოროს ეს საქმე.
უსიამოვნოა დუნე სიტყვაც. იგი იწვევს განცდას, რომ გამომსვლელისათვის სულერთია მისი საუბრის შედეგი.
• ცალკეული სიტყვის ხანგრძლივობა-იგი არც უნდა გაწელოთ დაარც უნდა მოკვეცოთ.
ხანგრძლივობა უნდა დაუკავშირდეს სიტყვის მნიშველობას.
• პაუზები –მათი გაკეთება ადვილია და ისინი ეხმარება მეტყველებას,
სწორ სუნთქვას. პაუზით შეიძლება ხაზი გავუსვათ სათქმელს, რომ მსმენელმა
გაიზიაროს იგი.
• ბგერის სიმაღლე და მელოდიურობა-საშუალებას იძლევა გავარჩიოთ კითხვა და
დასაბუთება, საბოლოო მტკიცება და განსახილველი საკითხი, დარწმუნებულობა და
და დაურწმუნებლობა. ხმის მოდულაცია გამოხატავს მოსაუბრის ემოციას. ინტონაციით კეთდება მახვილი ამა თუ იმ სიტყვაზე.
7. ტემბრი – ტემბრის ნაკლოვანებებია: ქოშინი, ხრიწინი, სიმკვეთრე, ხორხისმიერება.

ჩაცმულობა

მ ა მ ა კ ა ც ი ს:
• არცთუ ისე ღია კოსტიუმი;
• არა არის რეკომენდირებული ჭრელი ან ძალიან მუქი პერანგი, მიზანშეწონილია ღია ცისფერი, კრემნისფერი, წვრილზოლიანი, ღია უჯრიანი პერანგი;
• ოფიციალურ შეხვედრებზე მიუღებელია საზაფხულო, უსახელო პერანგის ჩაცმა;
• საქმიანი კოსტიუმის ყველაზე გავრცელებული ფერია მუქი ლურჯი, რუხი, ან კოსტიუმი წვრილი ზოლებით;
• ჰალსტუხი შესაბამისად კოსტიუმისა და პერანგისა.

ფეხსაცმელი _ ყველა შემთხვევაში უკეთესია შავი, შესაძლებელი კრემისფერიც.
წინდები _ რუხი, შავი, ყავისფერი.
სუნამო _ მსუბუქი, რბილი სურნელით.

 მოწევა და პიჯაკის გახდა შეიძლება მხოლოდ მანდილოსნების ნებართვით;
 არ შეიკრათ ერტბორტიანი კოსტიუმის ზედა და ქვედა ღილები;
 საფულე კოსტიუმის გულის ჯიბეში და არა შარვლის ჯიბეში;
 კოსტიუმის გარე ჯიბეები ყოველთვის იყოს ცარიელი;
 დაჯექით ისე, რომ არ ჩანდეს წინდები.
ქ ა ლ ი ს:
 ჩაცმულობაზე ორიენტაცია კეთდება ძირითადად იტალიისა და საფრანგეთის მოდაზე.
 არ არის მიზაშეწონილი საქმიან შეხვედრაზე მყვირალა ფერის ტანისამოსი ან ძალიან ძვირფასი კაბის ჩაცმა.
 დღის მიღებაზე მიუღებელია გრძელი კაბის ჩაცმა, აკრძალულია შარვლის ჩაცმაც.
 ფეხსაცმელი – ყოველთვის უპირატესობა ენიჭება სადა, სამოსზე მორგებულ ფეხსაცმელს. (ისევე, როგორც მამაკაცი ასევე ქალი, შავი ლაკის ფეხსაცმელს იცვამს მხოლოდ დაკრძალვაზე, ამიტომ მიუღებელია საქმიან სეხვედრებზე ამდაგვარი ფეხსაცმლის ჩაცმა.
 სუნამო – მსუბუქი, რბილი სურნელით. სუნამო არასოდეს იპკურება ტანისამოსზე.
 სამკაული – არავითარ შემთხვევაში გადამეტებული, ზედმეტი მორთულობით.

მიუღებელია შეხვედრისას 15 წთ-ზე მეტი ხნის დაგვიანება, ან დათქმულ დროზე ზედმეტად ადრე მისვლა. თუ იძულებული ხართ დააგვიანოთ აუცილებლად გააფრთხილეთ წინასწარ პარტნიორი
შეხვედრისას მზად იყავით გარეგნული კეთილგანწყობის ინტენსიური გამოვლინებისათვის. სასურველი და მომგებიანია პირდაპირი ღია შეხედვა, თბილი ღიმილი, მოკიტხვა მისი და ოჯახის წევრების, ზოგიერთისათვის კი ცხოველებისაც კი.

მიმართვები - ,,მიხარია თქვენი გაცნობა’’, ,,ბედნიერი ვარ თქვენი გაცნობით’’, ,,აღრფრთოვანებული რომ შეგხვდით”, ,,სასიამოვნო და მეტად სასარგებლო იყო ჩემთვის თქვენი საუბარი’’, ,,იმედი მაქვს რომ აუცილებლად შევხვდებით კვლავაც’’ და სხვა.

გასათვალისწინებელია ის ფაქტი, რომ უცხოელი არასოდეს არ წავა შინ ყველასთან გამომშვიდობების გარეშე, ამიტომ მიეცით მას ამის საშუალება. სასურველია საუბრისას ცოტაოდენი შესვენების დროს იუმორის გამოყენებაც. აუცილებელია გაცვალოთ სავიზიტო ბარათები. ხელმეორედ შეხვედრისათვის სასურველია წინასწარ შეთანხმდეთ დროსა და დღეზე. არასოდეს არ მოსთხოვოთ მათ ტელეფონზე საქმესთან დაკავშირებით საუბარი.


,,როგორ ვისაუბროთ ტელეფონით”

ტელეფონით საუბარს ერთი მნიშვნელოვანი უპირატესობა აქვს, მონაწილეთა დაშორების მიუხედავად, იგი უწყვეტ და ორმხრივ ინფორმაციათა გაცვლას უზრუნველყოფს, მაგრამ საქმიანი სატელეფონო საუბარი შესაბამისი ნორმებით მოქმედებს და ამიტომ გულმოდგინე მომზადებას მოითხოვს. – ეს კი ნიშნავს საუბრის დროს მთავარი საკითხის გამოყოფას, აზრის ლაკონურობას და საქმის ცოდნით გადმოცემას, რაც ამ პროცესის ხანგრძლივობას 20%-30%-ით ამცირებს. სატელეფონო საუბრის წარმართვის ხელოვნებაც სწორედ ის არის, რომ მოკლედ და მკაფიოდ შევატყობინოთ პარტნიორს აუცილებელი ინფორმაცია და გარკვევით მივიღოთ პასუხი. (იაპონიაში სამსახურებრივ დწესებულებებში ისეთ თანამშრომელს, რომელსაც საქმიანი ურთიეთობების 3წთ-ში მოგვარება არ შეუძლია სამსახურიდან ათავისუფლებენ).
ტელეფონზე საუბრისას უნდა შევარჩიოთ ხმა, ტონი, ტემბრი, ინტონაცია იმისდამიხედვით ,,თუ რა ტიპისა და თვისებების ადამიანს ვესაუბრებით” და საქმინი, მომგებიანი სიტყვებით უნადა დავიწყოთ საუბარი.

როდესაც გვირეკავენ:
ა რ ა ს ა ს უ რ ვ ე ლ ი ა:
• ყურმილის აღების დიდი ხნით დაყოვნება.
• წარმოთქმა: ,,სალამი”, ,,დიახ”, ,,ილაპარაკეთ” და სხვა.
• ვიკითხოთ: ,,შემიძლია რაიმეთი დაგეხმაროთ?’’
• ტელეფონის ყურმილის გადადება.
• ჩანიშვნისათვის ,,ქაღალდის ნაგლეჯის’’ გამოყენება.
• სხვისთვის ყურმილის მრავალჯერ გადაცემა.
• ერთდროულად სხვადასხა ადამიანებთან საუბარი. (ტელეფონთან და გვერძზე მჯდომთან).

ს ა ს უ რ ვ ე ლ ი ა:
• ყურმილის მეოთხე ზარამდე აღება.
• საუბრის დაწყებამდე წარმოვთქვათ ,,დილა, საღამო Mმშვიდობისა” ან სხვა.
• აზროვნების კონცენტრაცია და საუბრის ყურადღებით მოსმენა.
• თუ საკითხის გასარკვევად დრო გვჭირდება, შეთავაზოთ ხელახლა გადმორეკვა და არა დალოდება და ყურმილის გადადება.
• სატელეფონო საუბრისათვის განკუთვნილი ბლანკების გამოყენება.
• თანამოსაუბრის ტელეფონის ნომრის ჩანიშვნა.
• შესაბამისი ,,მორგებული დამშვიდობება”

სატელეფონო საუბრის დაწყებამდე აუცილებელია ზუსტად განვსაზღვროთ საუბრის მიზანი და მისი წარმართვის ტაქტიკა. საჭიროა სამოქმედო გეგმის შედგენაც კი და რაც მთავარია ლაკონურობა და მინიმალურ დროში მოქმედება.

როგორ დავიცვათ ფსიქოლოგიური სივრცე

ადამიანთა ურთიერთობა ყოველთვის სივრცეშია ორგანიზებული და მათ შორის დისტანცია სივრცით მახასიათებლებს მიეკუთვნება. თითოეულ ჩვენგანს საკუთარი სივრცითი ტერიტორია გვაქვს და უხერხულად ვგრძნობთ თავს, როდესაც ჩვენთვის ნაცნობი თუ უცნობი აღნიშნულ საზღვრებს გადმოლახავს. ესაა ჩვენი ფსიქოლოგიური სივრცე - ,,კომფორტის ზონა’’ და ჩვენც მის ხელშეუხებლობას ვიცავთ.
ჩვენთან ერთად გადაადგილდება ჩვენი კომფორტის ზონაც, რომელიც 4 შრისაგან შედგება და რომელთა დარღვევაც საგრძნობ დისკომფორტს იწვევს.
ეს შრეებია:
პ ი რ ვ ე ლ ი – ინტიმური კონტაქტების შრე ( 20-45სმ. )
(ოჯახის უახლოესი წევრებისათვის და შეყვარებულებისათვისაა გათვალისწინებული)

მ ე ო რ ე – მეგობრული კონტაქტების შრე ( 46-120სმ. )

მ ე ს ა მ ე – სოციალური კონტაქტების შრე ( 121- 360სმ. )
(არც თუ უახლოეს მაგრამ ნაკლებად ნაცნობ ადამიანებთან იყენებენ)

მ ე ო თ ხ ე – საჯარო ანუ ოფიციალური კონტაქტების შრე ( 360 სმ და ზემოთ) (უცნობ ადამიანებთან ურთიერთობის დროსაა გათვალისწინებული )


• ურთიერთობათა პროცესებში, როდესაც ვინმე მისთვის საზოგადოდ მინიჭებულ საზღვარს გადმოლახავსმეორე ადამიანი თავს უხერხულად გრძნობს. ხოლო ამის საპასუხოდ სხეული თავისდაუნებურად ,,გაწცევას ან ბრძოლას ლამობს’’ – ხშირდება სუნთქვა, ძლიერდება გულისცემა და სხვა.

• აქედან გამომდინარე ადამიანთა ურთიერთობის პროცესში ადვილად შესამჩვევია ნაცნობი და ახლობელი ადამიანები არიან თუა არა აღნიშნული პიროვნებები ან და პირიქით.

• ,, რაც უფრო მცირეა მანძილი სუბიექტებს შორის მით უფრო თბილია მათი ურთიერთობა და პირიქით.



როგორ მოვახდინოთ დადებითი შთაბეჭდილება

როგორც სპეციალისტები ამტკიცებენ უცნობთან შეხვედრის დროს პირველი შთაბეჭდილება 10-15 წუთში ყალიბდება, რომლის შეცვლას (თუ ის უარყოფითია) მთელი ცხოვრება სჭირდება. არსებობს შემდეგი რეკომენდაცია კარგი შტაბეჭდილების შესაქმნელად:

 ჩვენი პირველი ათი სიტყვა ძალიან მნიშვნელოვანი უნდა იყოს. შედარებით უფრო ეფექტურია მადლიერების, კმაყოფილების გამომხატველი ფრაზების გამოყენება. საუბარი უნდა დავიწყოთ მადლობის გამოხატვით და მოსაუბრის სახელის ხსენებით;

 წარმოვაჩინოთ საკუთარი თავი მხნედ, ჯანმრთელად, დარწმუნებულად, მომღიმარი სახით;

 დავაკვირდეთ ჩვენს სიარულს. უნდა გაიაროთ ენერგიულად, გამართულად, ცოცხლად;

 ყურადღება უნდა მივაქციოთ ჩვენს გარეგნულ იერსახეს;

 მოვერიდოთ ვულგარულ გამონათქვამებს, ჟარგონებს, ქილიკს, უაზრო ჟესტებს;

 არასასურველია ფიზიკური შეხება. იგი გამართლებულია მხოლოდ მისალმების დროს `ხელის ჩამორთმევა~;

 ნუ ვეცდებით ხელების დამალვას;

 მიზანშეწონილია ხელებით ნაკლები ჟესტიკულაცია.


როგორ დავარწმუნოთ პარტნიორი, რომ ვუსმენთ

საერთოდ ადამიანი ინფორმაციას სამი არხით იღებს და გადასცემს. ეს არხებია:

 ვიზუალური (მხედველობითი);
 აუდიალური (სმენითი);
 კინესთეტიკური (შეგრძნებითი).


ამ სამთაგან თითოეულ ადამიანს მხოლოდ ერთ-ერთი აქვს ყველაზე მეტად განვითარებული და ამის შესაბამისად თუ რომელს მიეკუთვნება ის ადამიანი, რომელსაც ვესაუბრებით და ვუსმენთ ამისდა მიხედვით უნდა მოვახდინოთ რეაგირება.

პარტნიორის დასარწმუნებლად მოსმენის შემთხვევაში, რეკომენდირებულია:
 მისი საუბრის დაწყებიდან 2 წამის შემდეგ დავიწყოთ ლაპარაკი;
 ვეცადოთ ვისაუბროთ პარტნიორის ტალღაზე, კერძოდ,

ვიზუალს _ მხედველობითი აღქმის ნიმუშებით;
აუდიალს _ ხმის სასიამოვნო ჟღერადობით;
კინესთეტიკს _ მისივე სიტყვებით.

 ნაწილობრივ გავიმეოროთ მოსმენილი, თანაც გავითვალისწინოთ პარტნიორის მოდალური ტიპი.




საჩუქრის გადაცემისა და მიღების წესი

ხშირად, აუცილებლობის შემთხვევებში სტუმრებს საჩუქრებს და სუვენირებს გადასცემენ. საჩუქრების შერჩევას სერიოზულად უნდა მივუდგეთ, ვინაიდან ერთი და იგივე საჩუქრის მირთმევა ეტიკეტის უხეშ დარღვევად ითვლება. ოფიციალურ შეხვედრებზე საჩუქრები პირად ურთიერთობას გამოხატავს და შესაბამისი წესების გათვალისწინებითა და წესების დაცვით ხორციელდება. განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა საჩუქრის შეფუთვას. მიმზიდველი შეფუთვის გარეშე უცხოელმა ადამიანებმა საჩუქრის ჭეშმარიტი ღირებულება შეიძლება ვერც შეიტყონ. ოფიციალური შეხვედრებისა და საქმიანი ვიზიტის დროს მიღებულია მხატვრულად გაფორმებული ნაწარმის გადაცემა. ამ დანიშნულებით მიზაშეწონილია პატარა ქანდაკებები, ჭედური ხელოვნების ნაკეთობები, გრავიურები, კედლის თეფშები, წიგნები, მინის, კერამიკის, ტყავისა და ლითონის ნაწარმი. ტანისამოსიდან დასაშვებია ჰალსტუხის ჩუქება.
აუცილებელია ყურადღების გამახვილება საჩუქრის ფერზე, რადგან სხვადასხვა ქვეყანაში ფერების მიმართ განსხვავებულ დამოკიდებულებას იჩენენ. მაგ: წითელი ფერი ჩინეთში წარმატებებს, ბედნიერების დღესასწაულის, ღირსების ნიშანია; ინგლისში მოქმედების, სიცოცხლის, ენთუზიაზმის სიმბოლოა. სამხრეთ ამერიკის ქვეყნებში კი _ სამგლოვიარო ფერია. ხოლო ყვითელი ფერი ჩინეთში წითელის შემდგომ ყველაზე პოპულარულია, რუსეთში კი ის ღალატის, განშორების, ნიშანია. მაგ: მორუხო-მომწვანო ფერი ძალიან სძულთ საფრანგეთში და სხვა. თეთრი ფერი მრავალ ქვეყანაში კარგის, დადებითის ნიშანია, ხოლო ჩინეთში კი პირიქით მწუხარების და შიშის.
საჩუქრის გადაცემას აუცილებლად უნდა უძღვოდეს სასიამოვნო სიტყვები, სურვილები ან ხუმრობა. მიუღებელია ძვირადღირებული საჩუქრის მირთმევა, ამით შეიძლება პიროვნება უხერხულ მდგომარეობაში აღმოჩნდეს.
მიუღებელია მირთმეული საჩუქრის გაუხსნელად შენახვა, ან სადმე წაღება. რადგან ქცევის ეს ფორმა ამ ადამიანების შეურაცხყოფაა, რომლებიც საჩუქრის არჩევისას ჩვენზე ფიქრობენ. ეტიკეტით მიღებელია საჩუქრის გახსნა, პარტნიორის ყურადღების და გემოვნების შეფასება და კიდევ ერთხელ მადლობის გადახდა.
თუ საჩუქარი ძვირადღირებულია, შესაძლებელია მან ქრთამის ფორმაც მიიღოს.
საჩუქრის მიღებაზე უარი მხოლოდ მაშინ არის დასაშვები, როცა ის ძვირადღირებულია და გვაიძულებს თავი მოვალედ ჩავთვალოთ. მაგ: დიდ ბრიტანეთში კანონით აკრძალულია ძვირადღირებული საჩუქრის მიღება.
საჩუქრების სახით ხშირად გვხვდება ყვავილები, რომელსაც როგორც წესი ქალებს ჩუქნიან. ყვავილებთან დაკავშირებითაც არსებობს ძალზე რთული სიმბოლიკა. მაგალითად: ვარდები და მიხაკები სიყვარულის ნიშანია, ქრიზანთემები ერთგულებისა და მწუხარების, ქრიზანთემებს საფრანგეთში, ესპანეთსა და იტალიაში და ასევე სხვა ქვეყანებში საფლავებზე და ძეგლებზე დებენ. ევროპელებისათვის თეთრი აკაცია საქორწინო საჩუქარია. სამეფო ყვავილად ითვლება შროშანი. აქედან გამომდინარე სანამ ვინმეს გადავცემდეთ საჩუქარს და მითუმეტეს ყვავილებს აუცილებელია ჯერ შევისწავლოთ მათი ტრადიცია და ეტიკეტის ფორმები, წინააღმდეგ შემთხვევაში ვაწყდებით დიდ წინააღმდეგობას, რაც ჩვენს არაპროფესიონალიზმზე მეტყველებს.
გასათვალისწინებელია, რომ ოფიციალური შეხვედრებისა და ვიზიტების დროს საჩუქარს ყოველთვის გადასცემენ ჯერ მასპინძლები, შემდგომ კი სტუმრები.

რა გავლენას ახდენს ფერი ადამიანის ქცევაზე

ხანგრძლივმა გამოკვლევებმა დაადასტურა, რომ ფერებს ძლიერი ფსიქოლოგიური და ფიზიოლოგიური ზემოქმედების მოხდენა შეუძლია ადამიანზე, კონკრეტულად მის ფიზიკურ და სულიერ მდგომარეობაზე, მის ცნობიერებასა და ქვეცნობიერებაზე.

წითელი ფერი - განაპირობებს ნერვიული ცენტრების სტიმულაციას, ენერგიით ამარაგებს კუნთებსა და ღვიძლს, ამაღლებს სისხლის წნევას, აძლიერებს მაჯისცემას და სუნთქვის სიხშირეს. წითელი ფერი ძირითადად გაიგივებულია მამაკაცურ აქტიურ საწყისთან, ცეცხლთან, სისხლთან, სიყვარულთან, ვნებასთან. იგი ხშირად იწვევს შფოთვას, მოუსვენრობას, აძლიერებს ნერვიულ დაძაბულობას. ეს ფერი ადამიანს ეხმარება წინააღმდეგობების გადალახვაში, გამბედაობის და ამტანობის გაძლიერებასა და ამაღლებაში.

შავი ფერი - სრული უარყოფის როლში გამოდის და გაუჩინარების იდეას, სრული განდგომის სურვილს გამოხატავს. შავი ფერის ტანსაცმელს ძირითადადპროტესტის ნიშნად ან აგრესიულად განწყობილი ადამიანები გამოიყენებენ, განსაკუთრებით კი მამაკაცები. ეს ფერი ძლიერ პოპულარულია ქალებში. შავი ფერი უბედურებასთან, სტიქიასთან, სიცარიელესთან და მარტოობასთან ასოცირდება.

თეთრი ფერი – ასოცირდება წმინდანობასთან და სიკვდილთან.

ცისფერი – ადამიანს ამშვიდებს, ადუნებს, ამცირებს სისხლის წნევასა და სუნთქვის სიხშირეს. ამ ფერს გააჩნია ტკივილგამაყუჩებელი ფუნქცია.

ნაცრისფერი - ადამიანზე არანაირ გავლენას არ ახდენს, ამ ფერისადმი ადამიანს სურვილი უჩნდება განმარტოების, ჩაკეტვის, გაემიჯვნოს ყველას და ყველაფერს.

ლურჯი – იწვევს სიმშვიდისა და კმაყოფილების განცდას, ხოლო ეს ფერი ხანგრძლივი ზემოქმედების დროს იწვევს დაღლილობასა და დეპრესიას.

ყვითელი – იგი აძლიერებს სისხლის წნევას, ადამიანის ტვინის აქტივობას, ხელს უწყობს მხედველობითი აღქმის გაძლიერებას, არეგულირებს გულისცემას და სუნთქვის სიხშირეს. ეს ფერი სიძუნწესა და უნდობლობას, ღალატს უკავშირდება.

მწვანე ფერი _ გამოხატავს ადამიანის მიზანსწრაფვასა და შეუპოვრობას, სიმყარეს. ამ ფერის ემოციური მდგომარეობა სიამაყეა. Mწვანე ფერი ხელს უწყობს თვალის წნევის რეგულირებას და მხედველობის გაძლიერებას.